کاریز یزد

یزد _ ایرنا _جلد چهارم کتاب «یزد؛ یادگار تاریخ» تالیف حسین مسرّت در قطع رحلی، مصوّر و در ۶۰۰ صفحه در خصوص فرهنگ و تاریخ یزد به رشته تحریر درآمده و به تازگی وارد بازار نشر ‌شده است.نویسنده این کتاب عصر دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود:این کتاب در بردارنده ۱۶۰ گفتار در زمینۀ تاریخ، ادبیّات، فرهنگ، هنر، گویش، معماری، نام‌آوران و بزرگان، نقد و معرّفی کتاب، فرهنگ عامّه و غیره دارای ۶ فصل است.حسین مسرت افزود: خطوط خوش این کتاب همه به خط استاد محمود رهبران، خوشنویس نامی ایران است.وی خاطرنشان کرد :کتاب با مقدمه‌ای به قلم دکتر محمّدحسین پاپلی یزدی با عنوان «پاسدار فرهنگ و تمدن» درباره کوشش‌های نویسنده در راه پاسداشت فرهنگ بومی یزد آغاز می‌شود.مسرت افزود: در آغاز کتاب، متنی ادبی با خوشنویسی استاد رهبران با عنوان «کوچه‌های شهر یزد» آمده است و همین گفتار در پایان کتاب به زبان‌های ایتالیایی، چینی، عربی، اردو، روسی، اسپانیایی، انگلیسی و فرانسوی از سوی دکتر پیر دونینی، فاطمه جعفری، دکتر ابوطالب درّانی، دکتر فاطمه سماواتی و دکتر خوزه کاسیاس فرر ترجمه شده است.این پژوهشگر تاریخ بیان کرد: گفتارهای کتاب با تصاویر وابسته بدان غنایی دوچندان گرفته، ضمن آنکه در میان فصل‌های کتاب سه بخش تصویر رنگی از دیدنی‌های یزد به‌صورت گلاسه در ۲۴ صفحه از هنرمندان نامی عکاس استان یزد جای گرفته است.*خبرگزاری ایرنا (1402/12/7) خبرنگار کبری دانشی بخوانید, ...ادامه مطلب

یزد-ایرنا-کتاب میراث‌بان شامل زندگی و آثار مرحوم استاد محمود مشروطه عکاس، هنرمند،بازیگر و میراث بان یزدی تالیف حسین مسرت از پژوهشگران و نویسندگان بنام یزد، رونمایی شد .به گزارش ایرنا،مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد روز جمعه در این مراسم گفت:تکریم بزرگان فرهنگ و هنر تکریم همه عرصه فرهنگ و هنر کشور است و یکی از بزرگان این دیار نیز استاد مرحوم محمود مشروطه است .احسان عابدی افزود: این مرحوم زندگی و سرمایه شخصی خود را در راه فرهنگ و هنر این دیار صرف کرد و منشا اثرات و برکات زیادی در این حوزه است و حتی در مدارس نیز حضور می یافت و برای دانش آموزان فیلم نمایش می داد .مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد گفت: مرحوم استاد مشروطه سالهای سال خدمت کرد و در عرصه های مختلف فیلم برداری ،عکاسی، میراث فرهنگی و بازیگری و هنر فعال بود و امروز کتاب میراث بان که خاطراتی از زندگی ایشان است رونمایی می شود و باعث ماندگاری بخشی از این زحمات خواهد شد .عابدی اظهار داشت:یکی از خدمات مرحوم استاد مشروطه عکاسی از بناهای تاریخی است که برخی از این بناها الان وجود ندارد ولی عکس آن ثبت شده و این هنر نشان می دهد که عرصه عکاسی و ثبت آثار ماندگار ،بسیار مهم است و انشالله در آینده این آثار به جا بماند.نویسنده کتاب میراث بان نیز در این مراسم گفت: نخستین بار نام استاد محمود مشروطه را در کتاب یادگارهای یزد دیدم همراه با کوبه زیبای درب ورودی خانه که الان متاسفانه به سرقت رفته و این کوبه نشان از زبردستی هنرمندان یزد و سلیقه صاحب خانه داشت و پس آن‌ خودم دوستدار پژوهش در تاریخ و فرهنگ یزد شدم.حسین مسرت افزود: به سراغ هر کس که می‌رفتم، نام مشروطه به زبانش بود و لذا به این استاد مراجعه کردم و مردی بسیار مهربان، دوست , ...ادامه مطلب

حسین مسرّت* دانشنامۀ مزدیسنا: جهانگیر اشیدری، واژه‌نامه توضیحی آئین زردشت، تهران: مرکز، چاپ سوم، 1383، وزیری، 515 ص.کتابی پایه و فراگیر برای هر ایرانی دوستدار تاریخ و فرهنگ کهن خود. نویسنده در این دفتر، هزاران نام، واژه، گزاره و پنداره که به‌گونه‌ای با آیین زرتشت پیوند دارد و بخش شایانی از فرهنگ ایران باستان را در خود دارد، با چینش الفبایی، همراه با آوانویسی، گزارش و روشن کرده است. فراوانی منابع نویسنده، نشان از ژرف‌نگری وی در زمان‌هایی دارد که دست‌اندرکار گردآوری این کتاب بوده است.*دانشنامۀ مشاهیر یزد: محمّد کاظمینی، یزد: بنیاد ریحانة‌الرّسول یزد، ویرایش دوم، 1382، رحلی، 3 ج، 2210 ص، مصوّر.در این دانشنامه که گزارش زندگی و آثار نزدیک به 6000 تن از بزرگان، رجال سیاسی و اجتماعی و تاریخی، سخنوران، نویسندگان، ادیبان، خبرگان، دانشمندان و ... یزد آمده. گزارش زندگی و نگارۀ بیش از 100 نفر از بزرگان و ناموران زرتشتی، به‌ویژه شهدای زرتشتی در جنگ ایران و عراق گنجانده ‌شده است. پژوهش‌ها به‌جز کتاب و اینترنت، میدانی هم بوده و دستاورد تلاش پیگیری شهریار هیربد، پژوهشگر سخت‌کوش گروه زرتشتیان یزد است.*دخمۀ چم: نسیم علی‌پور، پایان‌نامۀ دانشگاهی پس از آن به نام «دادگاه چم» چاپ شد.بنگرید دادگاه چم.*دخمه – دادگاه: کیخسرو اشتری قاسم‌آبادی، مقدّمه: دین شاه جی جی بائی ایرانی، بمبئی: انجمن ایران لیگ، 1306، رقعی، 46 ص.دربارۀ آیین‌های دخمه گذاری، نقشۀ زمین دخمه و جز آن.*دخمه‌های زرتشتیان یزد: حسین مسرّت، یزد: سازمان ملّی حفاظت آثار باستانی ایران- دفتر فنی یزد: 1365، بیاضی، 13 ص، مصوّر.نخستین پژوهش یگانه دربارۀ برج‌های خاموشان یزد است که با نگاره و نقشه همراه شده است. نیز بنگرید به همین کتاب، بخش بناها, ...ادامه مطلب

حسین مسرّت*سالنامۀ دبیرستان کیخسروی [یزد]، به کوشش و سردبیری: پریبرز نسیمی و جمشید بندریان زاده، یزد: [دبیرستان کیخسروی]، 1314، رقعی، 82 ص، مصوّر.نخستین سالنامۀ چاپ‌شده در یزد است و دربردارندۀ گفتارهایی چون: تاریخچۀ کوتاه دبیرستان و دبستان‌های وابسته به آن و آمار و گزارش مصوّر دبیرستان است. این دبیرستان «در سال 1268 ش یعنی موقعی که نه‌فقط در یزد، بلکه در سایر شهرهای ایران مدارس آبرومند، کم و انگشت‌شمار بود، به دست روانشاد کیخسرو مهربان رستم که از خیرخواهان و دانش‌پروران زرتشتی بوده است، تأسیس شد.» *ستی پیر (قلعه اسدان): دینیار شهزادی، پژوهش موجود در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد، مصوّر.دربردارندۀ گزارشی از بخش‌ها و پیشینۀ این پیرانگاه کهن که هرساله زرتشتیان ایران و گیتی به پابوسی (زیارت) آن می‌روند، هست. در متون کهن به نام قلعۀ هستبندان هم آمده است.*سرزمین جاویدان... .: دبیرخانۀ کنگرۀ جهانی زرتشتیان، ترجمه: هوشنگ افشاری، تهران: دبیرخانۀ کنگرۀ جهانی زرتشتیان جهان و نور، 1378، وزیری، 474 ص + 540 ص. مصوّر، رنگی.مجموعۀ گفتارهایی که در یادوارۀ ششمین همایش جهانی زرتشتیان در تهران، دربردارندۀ ده‌ها گفتار تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، دربارۀ پیشینه، آمار ، سازمان، زندگی، گذشته و آیندۀ زرتشتیان دنیا، ایران و یزد. بسیاری از یزدی‌ها مانند شادروانان پروفسور کسری وفاداری و خداداد خنجری در این همایش بودند. *سرزمین و مردم ایران: عبدالحسین سعیدیان، تهران: علم و زندگی، چاپ سوم، 1363، وزیری، 1263 ص، مصوّر.نویسنده با انگیزۀ شناخت ویژگی‌های بومی، سرزمینی و آماری مردم ایران به شناسایی گروه‌های قومی، نژادی و دینی هر گوشه از ایران دست‌زده و در بهرۀ استان یزد (720-682) بخشی نیز ویژۀ آیین‌های زر, ...ادامه مطلب

حسین مسرّت*فرهنگ بهدینان شریف آباد اردکان یزد: مهرداد قدردان، تهران: فروهر، 1401-1402- 3ج.واژه نامۀ گویشی و تحلیلی شریف آباد.*فرهنگ زردشتیان استان یزد: صدّیقۀ رمضان‌خانی، تهران: سبحان نور؛ پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد، 1387، وزیری، 566 ص، مصوّر، رنگی.کتاب در دو بهرۀ فراگیر و 15 بخش سامان‌یافته که بخش‌های یکم تا سوم، به پیشینه و شناسایی دین زرتشتی، وضعیّت و کوچ زرتشتیان، تاریخچۀ زرتشتیان یزد و باورهای دینی آنان می‌پردازد و در بخش‌های چهارم تا پانزدهم، به فرهنگ عامیانۀ زرتشتیان یزد، دربردارندۀ باورها، داستان‌ها، ترانه‌ها، لالایی‌ها، سروده‌ها، پوشاک، بازی‌ها، بناهای تاریخی، خانه‌های سنّتی، برزن‌ها، آتشکده‌ها، زیارتگاه‌ها، غذاها، خوراک‌ها، جشن‌ها، بزرگان، خدمات و آیین‌ها همراه با نگاره‌ها می‌پردازد. نیز بنگرید به همین کتاب، بخش شناسایی کتاب. *فرهنگ زرتشتیان استان یزد: کیخسرو کشاورز، سوئد: اسکلستونا، 1371، 2 ج.بنگرید به نمونۀ پس از این.*فرهنگ‌نامۀ گویش زرتشتیان استان یزد، آمریکا، 1993 م.کتاب در دو بخش سامان یافته ، بخش نخست، دربردارندۀ روش‌های دستوری گویش زرتشتیان استان یزد و بخش دوم واژه‌نامه با برابر نهاد فارسی امروزی آن است. پرستشگاه‌های زرتشتیان استان یزد، نام‌های ویژۀ زنان و مردان زرتشتی تا پیش از 1300 ش نیز در این کتاب پیوست است. (برگرفته از کتاب خانم فرانک فیروزبخش با نام بررسی ساختمان دستوری گویش بهدینان). *فرهنگ و پوشاک زرتشتیان یزد: منیژۀ فرقانی، پایان‌نامۀ کارشناسی در رشتۀ تکنولوژی طرّاحی و دوخت مرکز آموزش عالی دختران تهران (سمیّه)، استاد راهنما: مهناز ترابیان: 1373، رحلی، 136 ص، مصوّر، رنگی.این پژوهش با همکاری سازمان میراث فرهنگی استان یزد انجام‌شده و نسخه‌ای از, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتدانش طلب و بزرگی آموزتا به نگرند، روزت از روزنظامیپس از پرس و جوی بسیار، باشگاه مَزدیَسنا را در برزن خرّمشاه می‌یابم. جایگاهی است پر از هیاهوی ورزشکاران و تلاش و کوشش آنان برای پرورش روان و جان. افزون بر زمین بسکتبال که گروهی بازیگر و گروهی تماشاگر آن‌اند، یک زمین فوتبال خاکی و میدانگاهی نوساز برای بازی‌های کودکان به چشم می‌خورد. در میان این باشگاه، ساختمانی آجری جای دارد که بر آن لوحة کتابخانة ناهید خرّمشاه، چشم را می‌رباید. جایی که برخلاف باشگاه که شلوغ و پر از فریاد است، خموش است و تاریک. با در بسته روبه‌رو می‌شوم، سراغی از کتابدار آن گرفته که آقایی به نام بهرام پیراهش خود را به من شناساند. او دارای مدرک کارشناسی حسابداری است و هیچ‌گونه پیشینة کتابداری ندارد. با راهنمایی وی از کتابخانه بازدید می‌کنم.نخست بگویم که از راه کتاب: «تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان»[1] نشانی اینجا را به دست آوردم. از زمان بهره‌ جسته و برخی آمار و آگاهی‌ها را نه از راه پرسش، بل از ره کنجکاوی (!) به دست می‌آورم. این کتابخانه، وابسته به انجمن زرتشتیان خرّمشاه یزد است که نخست در سال 1356 به نام کتابخانه در مهر خرّمشاه، در در مهر (آتشکده) زرتشتیان خرّمشاه به کار می‌پرداخته و سپس از سوی یکی از دهشمندان زرتشتی و گویا به یادبود دخترش ناهید و با یاری او این جایگاه بنیاد شده و آغاز به کار می‌کند. چنانکه در سنگ تاریخ مرمرین آن آمده: «بنیاد 1359 خورشیدی- 1349 یزدگردی».بیش از هزار جلد کتاب ارزنده و سودمند دارد که برخی از آن‌ها در گونة خود بی‌مانندند، همچون: شاهنامة فردوسی، تاریخ های ایران و کویرهای ایران و به‌سان کتابخانة هورشت (کتابخانة بزرگ زرتشتیان یزد) غنی‌ترین کتاب‌های تاریخ ایران و کتاب‌های ویژ, ...ادامه مطلب

کتابخانة اَهنَوَد[1] قاسم‌آبادیاران زمانه را وفایی نبودبهتر ز کتاب، آشنایی نبودگر یارِ صدیق و جای امنی طلبیخوش‌تر ز کتابخانه جایی نبودسید رضا بهشتی «دریا»[2] به سال 1351 به کوشش و پشتکار مهربان ماوندادی، کتابخانة جوانان زرتشتی قاسم‌آباد وابسته به باشگاه اهنود و انجمن زرتشتیان قاسم‌آباد، درون دبستان گشتاسبی با شمارگان کمی کتاب گشایش می‌یابد، از همان آغاز به عضوگیری می‌پردازد و همۀ کسانی که هموند باشگاه بودند از داشته های آن نیز بهره می‌بردند. هرچند به کسانی هم که هموند نبودند نیز کتاب داده و پیشواز خوبی می‌شد.کتابخانه به گونۀ شورایی و از سوی هموندان باشگاه اهنود گردانده می‌شد. بیشتر کتا‌ب‌ها را مردم نیکوکار قاسم‌آباد که باشندة یزد یا تهران بودند، بخشیده و برخی نیز به نامگانة درگذشتگان خودشان می بخشیدند، همچون کتاب‌هایی که از سوی آقای منوچهر لهراسب بخشیده شده است. کتابخانه که با انگیزۀ رشد فرهنگ مردم به‌ویژه نسل جوان گشایش‌یافته بود، حتّی در چند سال نخست نیز کلاس‌های روش کتابداری و آشنایی مردم با کتابخانه و شیوة بهره وری از آن را گذاشته بود. آن زمان به‌گونۀ قفسة بسته بود و چگونگی هموندی (عضویّت) در آغاز رایگان بود، ولی پس از آن با پرداخت 20 ریال می‌توانستند از همۀ داشته ها باشگاه ورزشی و کتابخانه بهره‌مند شوند.در سال 1358 شوربختانه بر اثر برداشت نادرستی که شده بود ، برخی از کتاب‌های سودمند را از بین بردند. در سال 1359 با پول پیش‌کشی مردم و به نامگانة استاد ماهیار، بنیاد آموزش دینی و تربیتی و اجتماعی زرتشتیان استاد ماهیار اردشیر روی زمین همان دبستان دخترانة ماهیاری در کوچة زرتشت ساخته شد. هم‌زمان با گشایش آن، کتابخانة آن نیز با گردآوری کتاب‌های کتابخانة دبستان کماکان زیر پوشش , ...ادامه مطلب

حسین مسرّتکتاب ای فروزندة عقل و هوشجکتاب ای خرد را همه زاد و توش«م. بهستا»[1]کتابخانة تالار رستم، وابسته به انجمن زرتشتیان نرسی‌آباد است. در درون یک ساختمان نوساز به نام: «مرکز دینی عمو خدابخش، تالار رستم خدارحم بُندار فلفلی» و در اشکوب دوم آن کتابخانه‌ای با اندازۀ 6 ´ 3 متر جای گرفته است. از مدیر کتابخانه دربارة خودش و کتابخانه می‌پرسم:نامم کیخسرو بهمنی، کارشناس ریاضی و دبیر هنرستان شهر زارچ هستم و از شهریور 1365 سرپرستی اینجا را پذیرفته‌ام. در گذشته، درست از زمان گشایش آن (1350) تا شهریور 1365 آقایان کامران و فرشید استادمهری به کارِ گردانندگی آن سرگرم بوده‌اند و پیش از آن‌که تالار رستم در سال 1360 ساخته شود، کتابخانه‌ای کوچک درون درِ‌ مهر (آتشکده) و در گوشة مدرسة دینی، در یک اتاق ویژه جای داشت و پس‌ازآن کتاب‌ها و قفسه‌ها و مدرسه بدین جا آورده شده. ولی سالمه (تاریخ) گشایش آن‌که بر مُهر کنده‌شده، 1355 است.انگیزۀ ما از برپایی کتابخانه، آشنایی مردم برزن، با دانش و فرهنگ و دین زرتشتی بوده. شمار کتاب‌های چاپی فارسی ما 600 جلد و نزدیک به سی‌جلد هم کتاب‌های علمی و فنّی الکتریکی به زبان بیگانه داریم. شاید شمار 600 جلد کتاب کمی شگفت‌انگیز باشد، ولی آنگاه‌که بدانیم سودمندترین کتاب‌ها را در بردارد و نزدیک به 80 درصدشان نایاب است و از دید برگ و کلفتی به‌اندازۀ 2500 جلد کتاب دیگر کتابخانه‌های برزن‌ها است، از آن خرسند می‌شویم. کتاب‌هایی همچون: «ایران در یک‌صد و سیزده سال پیش» نگارش: ارنست هولستر، «باستان‌شناسی ایران باستان» نوشتة: لوئی واندنبرگ، «اطلس تاریخی ایران»، چاپ دانشگاه تهران، «گاوباربان پادوسپانی»، مجموعة کتاب‌های حافظ به کوشش آقای فرزاد در 8 دفتر و فرهنگ‌های گوناگون زبان پهلوی و, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتچنانکه همگان در اهمیّت سفرنامه­های فارسی می دانند هرکدام از سفرنامه­ها به منزلۀ اسناد مهمّی در تاریخ فرهنگی اجتماعی و سیاسی هر کشور و شهر است و کتاب مهمّ «سفر به جنوب ایران» نوشتۀ آلبرت هوتوم شیندلر که یکی از آگاهان تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار است، در همین ردیف قرار دارد.در گفتار زندگی و آثار شیندلر که نگارنده پیش تر در ماهنامۀ دریچه درج کرده است. به نقل از ادوارد براون و جرج کرزن از دقّت نظر و اطّلاعات وسیع او در زمینۀ تاریخ ایران آشنا می­شویم. نگاهی به کتابها وگفتارهای برجای مانده از شیندلر، نشانه­ای از آگاهی کافی او از اوضاع سراسر ایران است که بواسطۀ اقامت طولانی مدّت در ایران حاصل شده است، بویژه آنکه او به خوبی به زبان فارسی سخن می­گفت و در مسیرهایی که در گوشه و کنار ایران داشت به خوبی با همراهان و رهگذران و ساکنان ارتباط برقرار می کرد و از سویی می­دانیم که او حتّی درباره گویشهای گوناگون ایران نیز تحقیق کرده و مطالبی نگاشته است. همین امر بر میزان دقّت او افزوده است.خواننده از خلال کتاب سفر به جنوب ایران 1879، نه تنها با روستاها و جمعیّت آن آشنا می­شود، بلکه اطّلاعات خوبی از شیوۀ معیشت و محصولات سرزمین، نوع روابط ارباب و رعیّت و حتّی میزان مالیات آن روستا یا شهر را در سالیان گذشته و حال را به دست می­آورد. شیندلر زمین­شناس و خاک­شناسی دقیق است و حتّی گیاه­شناس. فرهنگی از نامهای گیاهی را می­توان از این کتاب استخراج کرد و نیز روستاها و شهرهای معدن­خیز کشور را شناخت و نوع آب و هوا و شیوۀ سکونت و دیگر موارد ملک­داری و زندگی هر سامان را بدست آورد. شیندلر نه تنها جامعه شناسی خبره است و به خوبی تصویری از اوضاع اجتماعی و مردم­شناسی هر سامان می­دهد، بلکه سیاستمد, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتمعرّفی نسخه­ های خطی سفرنامهسفرنامۀ يزد، نسخۀ خطّی كتابخانۀ ملك، ش 6287، نستعليق خوش، سدۀ 13[1] ،کاتب ناشناس، 40 برگ[2]. (افشار و دیگران، 1361، ج3 :467- 468)سیاحت­نامه، نسخۀ خطّی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، ش700، شکسته نستعلیق خفی، سدۀ 13، کاتب ناشناس، 41برگ. (اعتصامی، 1311، ج2 : 444)ریز فيلم آن به شمارۀ 2237 و عكس آن به شماره‌های 5999 و 6979 با عنوان سفرنامۀ قم و کاشان و یزد و کرمان و خلیج فارس در كتابخانۀ مركزی دانشگاه تهران قرار دارد. (دانش­پژوه، ج1: 120،ج3: 270)مستنداتی دربارۀ نویسندۀ سفرنامهبنا بر پژوهش نگارنده و فراهم شدن گواهانی چند از جمله همانندی نگارش اين كتاب با سفرنامۀ خراسان نوشتۀ سر آلبرت هوتوم شيندلر و اينكه سیدابوالقاسم فاضلی در مقالۀ خود از سفر شيندلر به يزد نام می‌برد (فاضلی، 1353: 6) و اتفاقاً تاریخ این سفر با تاریخ مندرج در نسخه­های مورد استفاده هم یکی است، یعنی 1879م. و جای ديگر چنين اشاره‌ای نشده است، چنانكه بر می­آید، نسخه‌اي از سفرنامۀ تلگرافچی، نزد فاضلی بوده است، و نیز اشاره آقای جهانگیر اوشیدری در کتاب دانشنامۀ مزدیسنا که به نقل از منبعی ناگفته دربارۀ جمعیّت زردشتیان یزد به نقل از نوشتۀ شیندلر در سال 1879م استناد کرده و می‌نويسد: «در 1258 خورشيدی [يعنی همان 1879م، تاريخ سفرنامه] بنا به نوشتۀ جنرال هوتم شيندلر، شهر يزد 1242 نفر و دهات اطراف و بخشها 5241 نفر و جمع كل 6483 نفر اسـت.» (اوشیدری، 1371: 509-508) لرد کرزن هم در کتاب ایران و قضیّۀ ایران اشاره به همین آمار به نقل از شیندلر دارد. (کرزن، 1367، ج2: 294) ولی او و اوشـيدری از مأخـذ خـود نام نبرده­اند و یقیناً از مقالۀ شيندلر با عنوان: «پارسیان در ایران و زبان آن» که در سال 1881 به زبان آ, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتنخستين بار يوسف اعتصامی در فهرست كتابخانۀ مجلس آن را معرّفی كرد، سپس ايرج افشار در مجلّۀ جهان‌نو آن را شناساند (افشار، 1327 :297-299)، آن گاه در سواد و بياض ذيل عنوان: «يزدیها تلگراف نمی‌خواهند»، بخشی از آن را درج و به معرّفی‌اش پرداخت. (افشار، 1344: 239-237) بعدها در کتاب يادگارهای يزد، بخش يزد آن را چاپ كرد (افشار، 1374، ج 1: 672-670) و سپس در فرهنگ ايران زمين متن كامل آن را با همياری عبّاس سايبانی به چاپ رساند. (شیندلر، 1352: 260-183) سپس توسّط علی سپهری اردکانی بخش اردكان و ميبد اين سفرنامه با اشتباهات چاپی فراوان در کتاب تاريخ اردكان درج شد. (سپهری اردکانی، 1364، ج 1: 74-72) و آخرین بار توسّط نگارنده بخش یزد آن درکتاب یزد، یادگار تاریخ درج شد. (مسرّت، 1395: 36-28)مصطفی درایتی در فهرستوارۀ دست‌نوشته‌های ایران (دنا) آن را ذیل نامهای: سفرنامۀ یزد (درایتی، 1389،ج6: 151) سفرنامۀ قم و کاشان و یزد و کرمان و خلیج فارس (همان: 143) و سیاحت نامۀ تلگرافچی فرنگی (همان: 265) آورده است. نگارنده ‌كوشیده است آن را با توضيحات و زيرنويسهاي مختصر و مفيد تصحیح کند. موارد اختلاف با نسخۀ مجلس با حرف «مج»، با نسخه کتابخانۀ ملک با حرف «مل»، توضيحات ايرج افشار با «الف» و توضيحات نگارنده با «م» در پاورقی با اعداد لاتین مشخّص شده است. چون شيوۀ نگارش يكسانی در سفرنامه ديده نمی‌شود، از اينرو كوشش شد، رسم‌الخطّ پذيرفته شدۀ فرهنگستان زبان وادب فارسی در بازنويسی سفرنامه به كار برده شود.کتابنامهالف) کتاب:اعتصامی، يوسف (1311) فهرست نسخه‌های كتابخانۀ مجلس شورای ملّی، جلد دوم، چاپ اوّل، تهران: كتابخانۀ مجلس شورای ملّی، ص444.افشار، ایرج (1344) سواد و بياض، جلد اوّل، چاپ اوّل، تهران: دهخدا، صص 23, ...ادامه مطلب

36 سال پیش ، نگارنده از مدیران فرهنگی کشور خواسته بود که روز یا هفته ای ویژه کتاب شود. اکنون که سال هاست این پیشنهاد عملی شده است، برای ثبت در تاریخ فرهنگ ایران، دوباره این مطلب قدیمی چاپ می شود: روز یا هفته ای را به « کتاب» اختصاص دهیم مدیریت روزنامۀ اطلاعات همان گونه که آگاه هستید پس از پیروزی انقلاب اسلامی ،گرایش مردم به سوی مطالعه و کتاب بسیار زیاد شده است و تیراژ کتاب ها به رشدی خرسند کننده رسیده است.امّا ما روز یا هفته ای در سال را به عنوان روز یا , ...ادامه مطلب

بذرِ دانش را به دل کارد کتابمیوۀ اندیشه بار آرَد کتابسید هادی حیدرینگارنده از سال 1363که به گونۀ جدّی وارد حوزۀ کتاب ، کتابداری ، پژوهش و نشر کتاب شد ؛ با نیازهای این حوزه ها نیز آشنا گشت و به نگارش گفتارهایی در این زمینه و نیز انجام گفت وگوهایی در این باره دست یازید . از آنجا که این گفتارها و گفت و گوها در پایگاه ها و نشریات گوناگون پراکنده بود ، به پیشنهاد دوست بزرگوار جناب آقای مجید غلامی جلیسه، برگزیده ای از این گفتارها گرد آمد و با ویرایش و پیرایش و به روز رسانی در هیئت کتاب در دسترس خوانندگان قرار گرفت.کتاب کنونی در بردارندۀ 64 گفتار و گفت و گو در حوزه های گوناگون کتاب، کتابخانه ، کتاب خطی، کتابخوانی ،کتابداری، کتابدوستی ، کتابشناسی، کتاب نویسی؛ و فروش ونشر کتاب است . حوزه هایی که پایه گذار فرهنگ و تمدّن جوامع گوناگون است و با سست شدن پایۀ هرکدام ، ارکان جامعه نیز دچار تزلزل و آسیب و نابسامانی می گردد.باشد که نشر این کتاب تلنگری باشد برای اهل کتاب که این درّ گرانبها را همچنان پاس دارند.برخی گفتارها با اینکه نام یا موضوع یزد را بر خود دارد؛ ولی شمول آن در سراسر ایران است، زیرا کتابخانه ها و دشواری های عرصۀ پژوهش و نشر و توزیع کتاب در همه جا یکسان است و می تواند گسترش یابد.و جالب آنکه پس از گذشت چندین دهه همچنان این دشواری ها برقرار است و گفتارها تازه و به روز هستند.یا درج گفتاری با موضوع «ضرورت تدوین کتابشنسی میبدی» مباحث آن برای تمام بزرگان و سخنوران ایران صادق است و دشواری های که در راه تدوین این گونه کتابشناسی ها وجود دارد، برای همگان یکسان است.یادش بخیر در شهریور 1374 همزمان با برگزاری کنگرۀ کنگرۀ کتاب و کتابخانه در تمدّن اسلامی در مشهد که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی , ...ادامه مطلب

حسین مسرّت شرطِ خوبی نیست تنها جانِ من، گفتارِ خوبخوبی گفتار داری، بایدت رفتارِ خوب دانی کیست پیشِ خوب و بد، در روزگار آن که می‌ماند ز کارِ خوب او آثارِ خوب (دیوان: 30( نام فرّخی همه‌جا قرین است با آثار به‌یادماندنی‌اش ازجمله روزنامهٔ طوفان و به‌واسطهٔ پیوند تنگاتنگی که زندگی‌اش با آثار و پیکار قلمی‌اش دارد، ذیل شرح زندگی او در کتاب پیشوای آزادی به آثار وی هم پرداخته‌شده، ازاین‌رو در اینجا هم فصلی را تنها برای یادآوری و بعضاً بیان برخی نکات فنّی می‌گشاییم. آثار فرّخی در اینجا به دو دستهٔ کتاب و روزنامه تقسیم‌شده است.بهره نخست: کتابدیوان نسیم آزادی نسبی‌ای که پس از رویداد سوم شهریور 1320 در سراسر ایران وزید، بسیاری را بر آن داشت تا دادِ این بیست‌ساله ستم‌بار را به هر نحوی که می‌توانند، بستانند. برخی دژخیمان را به‌پای میز محاکمه کشاندند، برخی ناگفته‌ها را در قالب خاطرات بر زبان راندند و برخی آثار چاپ‌نشده و در تنگنا مانده را به چاپ سپردند. حسین مکی نیز با اندیشه‌ای نیک، آهنگ چاپ دیوان فرّخی را در سر پروراند. دیوان فرّخی نخستین بار در همان سال 1320 به همّت وی گردآوری و چاپ شد. اگر نبود این همّت و دلاوری مکی، هیچ‌گاه معاصرین و ادب‌دوستان از شرح جانبازی‌های این عنصر پاکباختهٔ میهن آشنا نمی‌شدند. ازاین‌جهت همگان، به‌ویژه ادب‌دوستان تاریخ ادبیات معاصر تا اندازهٔ زیادی مدیون تلاش‌های وی در راه بازشناسی این شاعر دلباخته آزادی هستند. این دیوان از آن زمان تاکنون، بارها با اندازه‌های گوناگون و به‌وسیلهٔ انتشارات گوناگون، حتّی بدون نام یا با نام مستعار چاپ‌شده است؛ و در طول سال‌های 1320 تا 1378 ش هر گزیده‌ای که از اشعار فرّخی صورت گرفته و حتّی بیشتر شرح‌حال‌ها با اندک دگرگونی گزاره‌ها، تم, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتدر اینجا تنها کتاب‌هایی که دربارة آثار، افکار و زندگی‌نامة مهدی آذر یزدی نوشته‌شده، شناسایی می‌شود و به دلیل انبوه گفتارها در این زمینه از یادکرد آن چشم‌پوشی شده و خوانندگان به کتاب حکایت پیر قصّه‌گو (ص 217-210) ارجاع داده می‌شود:احرامپوش، علی‌اصغر و محمّد فرخ؛ آشنایی با مهدی آذر یزدی، نویسندة مجموعة قصّه‌های خوب برای بچّه‌های خوب، یزد: سازمان برنامه‌وبودجۀ استان یزد، 1373، رحلی، 25 برگ.بالازاده، امیرکاوس: پسر شهرزاد، نامه‌ها و گفتارهایی از مهدی آذر یزدی، تهران: یزدا، 1390، رقعی، 232 ص.حدّاد، حسین: زندگی و آثار مهدی آذر یزدی، تهران: حوزة هنری، به کوشش: مجلّة سورة نوجوانان، 1375، 152 ص.حکیمیان، هادی: من مهدی آذر یزدی هستم، تهران: یارمند، صاد، 1400، رقعی، 277 ص.دهقان‌دهنوی، زهرا: شاعرانگی‌های آذر یزدی، تهران: مهرگردان، 1393، رقعی، 134 ص.شکرانه، اسدالله: بوی سخاوت: آشنایی با مهدی آذر یزدی، پیر نیک‌اندیش ادبیّات کودکان و نوجوانان یزد: کانون پرورش فکری و کودکان و نوجوانان یزد، 1371، رحلی، 35 ص.___________ : از حوالی دیروز، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1380، رقعی، 116 ص.___________ : نِشک خوروسی و قصّه‌های دیگر، بازآفرینی قصّه‌هایی از مهدی آذر یزدی به گویش یزدی، یزد: آرتاکاوا، 1393، وزیری، 168 ص، مصوّر.___________ : یار آیینه‌دار، (مجموعه مقالات)، یزد: اندیشمندان یزد، با همکاری دبیرخانه دائمی بنیاد آذر یزدی، 1392، وزیری، 240 ص.عارفی، اکرم: آسمان در آب، بازتاب قصّه‌های کهن در «قصّه‌های خوب برای بچّه‌های خوب»، مشهد: مرندیز، 1391، وزیری، 280 ص.مسرّت، حسین: آذر یزدی، شیفتة کتاب، یزد: اندیشمندان یزد، 1394، رقعی، نه + 108 ص.___________ : زندگی‌نامه و خدمات علمی ا, ...ادامه مطلب