کتابخانة تالار رستم نَرسی‌آباد*

حسین مسرّت

«م. بهستا»[1]

کتابخانة تالار رستم، وابسته به انجمن زرتشتیان نرسی‌آباد است. در درون یک ساختمان نوساز به نام: «مرکز دینی عمو خدابخش، تالار رستم خدارحم بُندار فلفلی» و در اشکوب دوم آن کتابخانه‌ای با اندازۀ 6 ´ 3 متر جای گرفته است. از مدیر کتابخانه دربارة خودش و کتابخانه می‌پرسم:

نامم کیخسرو بهمنی، کارشناس ریاضی و دبیر هنرستان شهر زارچ هستم و از شهریور 1365 سرپرستی اینجا را پذیرفته‌ام. در گذشته، درست از زمان گشایش آن (1350) تا شهریور 1365 آقایان کامران و فرشید استادمهری به کارِ گردانندگی آن سرگرم بوده‌اند و پیش از آن‌که تالار رستم در سال 1360 ساخته شود، کتابخانه‌ای کوچک درون درِ‌ مهر (آتشکده) و در گوشة مدرسة دینی، در یک اتاق ویژه جای داشت و پس‌ازآن کتاب‌ها و قفسه‌ها و مدرسه بدین جا آورده شده. ولی سالمه (تاریخ) گشایش آن‌که بر مُهر کنده‌شده، 1355 است.

انگیزۀ ما از برپایی کتابخانه، آشنایی مردم برزن، با دانش و فرهنگ و دین زرتشتی بوده. شمار کتاب‌های چاپی فارسی ما 600 جلد و نزدیک به سی‌جلد هم کتاب‌های علمی و فنّی الکتریکی به زبان بیگانه داریم. شاید شمار 600 جلد کتاب کمی شگفت‌انگیز باشد، ولی آنگاه‌که بدانیم سودمندترین کتاب‌ها را در بردارد و نزدیک به 80 درصدشان نایاب است و از دید برگ و کلفتی به‌اندازۀ 2500 جلد کتاب دیگر کتابخانه‌های برزن‌ها است، از آن خرسند می‌شویم. کتاب‌هایی همچون: «ایران در یک‌صد و سیزده سال پیش» نگارش: ارنست هولستر، «باستان‌شناسی ایران باستان» نوشتة: لوئی واندنبرگ، «اطلس تاریخی ایران»، چاپ دانشگاه تهران، «گاوباربان پادوسپانی»، مجموعة کتاب‌های حافظ به کوشش آقای فرزاد در 8 دفتر و فرهنگ‌های گوناگون زبان پهلوی و اوستایی و بسیار کتاب‌های دیگر که در ردۀ نوشته‌های تاریخی و مرجع هستند.

همچنین ماهنامه‌های هوخت، فروهر، کنکاش موبدان، چیستا و دانشکدة ادبیّات، به‌گونۀ ناپیوسته به دستمان می‌رسد و از گذشته هم شماری ماهنامۀ هنر و مردم و بررسی‌های تاریخی را داریم. کتاب‌ها بیشتر به‌گونۀ بخشیدنی بوده و گاهی هم خریداری می‌شده است.

از دهشمندانی که می‌بایست به شَوند بخشش کتاب از آنان به نیکی نام برد، می‌توان به آقایان گشتاسب بهرام شهری، فریدون و مهربان زرتشتی و نیز به نامگانة مهربان دهموبد از سوی خانوادة وی و کانون دانشجویان زرتشتی نام برد.

کتاب‌ها به روش موضوعی: (داستان، شعر، دینی زرتشتیان، تاریخ، کودکان) بوده و با روش قفسة باز کار می‌کند، هموندان جاوید 80 نفر است که بیشترین آن را دانش‌آموزان در برمی‌گیرد و در گام دوم کارمندان، نه کارت هموندی داریم نه حقّ هموندی و خواستاران می‌توانند از 1 تا 5 کتاب و کودکان تا 15 کتاب به سپرده گیرند و در مجموع ماهی 20 نفر بهره ور داریم که بیشترشان مرد هستند. چون کتابخانه وابسته به تالار رستم است، خوانندگان می‌توانند از میز و صندلی‌های تالار گردهمایی بهره ببرند و روزهای دوشنبه و سه‌شنبه از ساعت 5 تا 7 باز است. وی در پایان دشواری‌های کتابخانه را این‌گونه برشمرد:

کمبود کتاب به‌ویژه در زمینة داستان که آسان‌ترین دستاویز کشاندن کتاب‌خوانان است که ما در این زمینه بسیار ناداریم و این هم به شَوند نبودِ سرمایه است. شوربختانه مردم اینجا در گردآوری پول برای آیین دینی و گهنبار پیشگام هستند، ولی در گردآوری پول برای خرید کتاب نه!

آنچه می‌بایست به این گفته‌ها افزود، نداشتن دفتر ثبت کتاب و نشریه و هموندان و... است که بتوان آمار درستی از آن داشت: تنها دفتر ثبت کتاب‌های سپرده شده دارد. ازآنجاکه در هر گوشۀ این شهر، بناهایی همچون: دبیرستان و مدرسة راهنمایی و دبستان مارکار، دبیرستان کیخسروی، بیمارستان گودرز و ... می‌بینم که از سوی نیکوکاران زرتشتی بنیاد و برپاشده است، خوب بود که نیکوکارانی هم به این اندیشه می‌افتادند که با خرید و بخشش کتاب به کتابخانه، به باروری فرهنگ و دانش همکیشان خود یا دیگر مردم یاری نموده یا به نام خود در گوشه‌ای از شهر کتابخانه‌ای بسازند.[2]

*برگرفته از یادگار نیک: حسین مسرّت.

[1]. کتاب ازنظر شاعران و نویسندگان: حسین خدیو جم، تهران: وزارت آموزش‌وپرورش، 1345 : 45.

[2]. با یاری از: یادگارهای یزد: ایرج افشار، تهران: انجمن آثار ملّی، 1354، ج 2 و گشتاسب بهرام شهری، دبیر انجمن زرتشتیان نرسی‌آباد.