- چند نكته دربارۀ زرتشتيان يزد* (1)
- چند نكته دربارۀ زرتشتيان يزد* (2)
- فهرست نام آوران یزدی در خبرگزاری ایسنای یزد (1)
- چلۀ دیروز، یلدای امروز*
- استاد جانب اللّهی و خدمت به فرهنگ میبد* (1)
- استاد جانب اللّهی و خدمت به فرهنگ میبد*(2)
- بزم چَخ ریسون*
- سالنامة آموزشگاههای مارکار و دبستانهای تابعه در یزد*
- جلد چهارم کتاب «یزد؛ یادگار تاریخ» وارد بازار نشر شد*
- تذکرۀ سخنوران یزد*
آخرین مطالب
امکانات وب
حسین مسرّت
گویا برخی ذاتاً پژوهشگر به دنیا می آیند . هرچند سخنِ درستی نیست، امّا برخی از پژوهشگران کوشا و توانا مانند: استاد ایرج افشار ،استاد مرتضی فرهادی، استاد ابوالقاسم انجوی شیرازی و استاد محمّدسعید جانب اللّهی را که می بینید، به این سخن می رسید .آنان چنان روشمند، زیبا و استادانه به کار می پردازند که انگار از خُردی زیر دست استادی زبر دست، کرشمه های کار پژوهش را فرا گرفته اند. سال هاست که استاد جانب اللّهی بی هیچ چشمم داشتی ، فقط از روی عشق و علاقه به زاد و بوم و فرهنگ خود، خالصانه به پژوهش و گردآوری در فرهنگ و آیین های کهن دیار میبد که سر به آبشخور چندین هزارساله دارد، سرگرم است و آن ها را به آسانی در دسترس همگان می گذارد، گواه این سخن، ایجاد چند وبلاگ ، کانال و گروه در فضای مجازی در زمینۀ انسان شناسی و مردم شناسی دیار میبد است.
یادم می آید سال 1384 که وبلاگ «کاریز یزد» را راه اندازی کردم و در آن به بازنشر مطالبم می پرداختم ، دوستی از راه خیرخواهی گفت: گفتارهای خود را که در وبلاگ می گذاری، برخی به آسانی متن آن را برمی دارند و به نام خود در جایی درج می کنند و یا دانشجویان حاضرخور که اکنون همه به «کپی، پیست» روی آورده اند، آن را به استاد ارائه می دهند . گفتم: مگر هدف ما نشر فرهنگ نیست؟ چرا به دلیل آن چند نفر، این کاررا تعطیل کنیم . وقتی به پژوهش های جامع استاد جانب اللّهی در گروه های تلگرامی و بلاگ های: «قصّه بچّه های میبد»، «انسان شناسی یزد»، «میبد شناسی»،«هزار نکته مردم شناسی از هزارنقطۀ ایران»،«قنات شناسی» می نگرم و این همه پژوهش را می بینم ،به این نکته پی می برم که مطالب من در برابر انبوه مطالب استاد و گذشت او، هیچ است .
هربار که دفتری از کتاب های «چهل گفتار در مردم شناسی میبد» چاپ می شود، از دیدن آن خرسند می شوم ؛ و خرسندم از اینکه دفترهای 7و 8 این کتاب را در انتشارات خودم، «اندیشمندان یزد» چاپ کردم .
کوتاه سخن آنکه:
محمّدسعيد جانب اللّهی فيروز آبادی، فرزند محمّد اسماعيل به سال 1321ش در فيروز آباد ميبد به دنیا آمد ، تحصيلات ابتدایی را در ميبد و متوسّطه را در يزد به پايان رساند. سپس راهی تهران شد و در سال 1349 موفّق بۀ گرفتن کارشناسی فلسفه و حكمت از دانشکدۀ الهيّات دانشگاه تهران شد. وی پس از آن در مرکز مردم شناسی ایران (وابسته به سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کنونی) به عنوان كارشناس مردم شناسی مشغول به کار شد. سپس در 1381 موفّق به گرفتن درجۀ كارشناسی ارشد مردم شناسی از دانشگاه آزاد تهران شد.جانب اللهی اکنون عضو هیئت علمی و نویسندۀ دانشنامۀ فرهنگ و مردم ایران است وب امرکز فرهنگ مردم صدا وسیما هم همکاری دارد.
از وی تاکنون نزدیک به 200 مقاله در نشريه های گوناگون علمی و فرهنگی مانند: پیام بهارستان، تحقیقات جغرافیایی، دانش های بومی ایران ، فرهنگ مردم ایران و گلچرخ به چاپ رسیده است. زمینه های تخصّصی او فرهنگ شناسی و مردم شناسی استان يزد ، بویژه ميبد است . جانب اللّهی هم چنین سرپرستی چند طرح پژوهشی از جمله: «آب، مايۀ حيات»، «مردم نگاری مهريز»، «مردم شناسی خويشاوندی عشاير عرب شوش» و «فنآوری های توليد و مصرف انار در ميبد» را بر عهده داشته است. اثر ماندگار او سلسله كتاب های «چهل گفتار در مردم شناسی ميبد» است که تاکنون هشت دفتر آن چاپ شده و می تواند به عنوان کتاب الگو، سرمشق دیگر پژوهشگران بومی ایران قرار گیرد.امّید که به شصت گفتار برسد.
دکتر پاپلی یزدی به زیبایی در دیباچۀ کتاب جلوه هایی از تمدّن کاریزی می نویسد:« استاد جانب اللهی یکی از برجسته ترین پژوهشگران ایرانی در حوزۀ مرد م شناسی و مسائل قنات (کاریز ) است. این محقق فرهیخته، نتایج شصت سال کار و تلاش و تحقیق و بررسی و مطالعۀ با عشق و علاقه را در مقالات و کتاب های متعدد چاپ کرده است... این کتاب، عمق تحقیقات عشق محور را نشان می دهد؛ تحقیقاتی که اساس کار آن مصاحبۀ ژرفانگر عالمانه با خبرگان و مقنیان و بررسی اسناد و مدارک مربوطه است. خود این کتاب نیز چون قنات، بیانگر فرهنگی عمیق است.» (ص12)
از آنجا که خوشبختانه در ویژه نامۀ نشریۀ سروآیین به گونۀ فراگیر و گسترده از سوی پژوهشگران نامی ایران و استان یزد در بارۀ وِیژگی های کاری، اخلاقی و پژوهشی استاد جانب اللهی سخن رفته و تا اندازۀ بسیار خوبی حقّ مطلب در بارۀ ایشان ادا شده است . جویندگان را بدان نشریه می سپارم تا بهرۀ کامل ببرند. قرار بود این ویژه نامه همزمان با نکوداشت استاد در دانشگاه میبد پخش شود که به دلیل رخداد همه گیری سویۀ کرونا انجام نشد.
حیف که زمان کم است وگرنه جای آن بود که در پایان این گفتار، مقاله شناسی استاد به گونۀ کامل درج شود تا نقش ایشان در بازتاب فرهنگ ایران و میبد بیش از پیش نموده شود. ازین رو کوشش می شود که دست کم کتاب های ایشان معرّفی شود.
آثار
الف: کتاب
- بازی های سنّتی استان یزد، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیای ایران، واحد فرهنگ مردم، 1403، وزیری، مصوّر.( زیر چاپ)
استان یزد با توجه به گونه گونگی فرهنگ ها و پهناوری درای بازیهای بومی درخوری است. که نیاز بود همه یک جا گردآید.
- بررسی ت‍طب‍ی‍ق‍ی ن‍ظام های آبیاری سنّتی در حوزۀ ک‍وی‍ر مرکزی (ن‍م‍ون‍ه، استان یزد)، پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ۀ کارشناسی ارشد مردم شناسی دانشکدۀ ع‍ل‍وم اجتماعی و روان‍ش‍ن‍اس‍ی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی؛ استاد راه‍ن‍م‍ا: دکتر اص‍غ‍ر ع‍س‍ک‍ری خ‍ان‍ق‍اه؛ استاد م‍ش‍اور: دکتر م‍ح‍م‍ّده‍م‍ای‍ون س‍پ‍ه‍ر،1381، ۱۷۹ برگ.: مصوّر، ج‍دول، ن‍ق‍ش‍ه، ن‍م‍ودار، ن‍م‍ون‍ه.
«هدف پژوهش: بررسی رون‍د ت‍ح‍وّلات فنآوری سنّتی در رابطه با قنات و نقش پ‍ی‍ش‍رف‍ت های گ‍ام به گ‍ام ف‍ن‍ّی در ت‍ح‍وّل ج‍وام‍ع ک‍وچ‍ک و نیز بررسی شیوۀ س‍ازگ‍اری با زی‍س‍ت م‍ح‍ی‍ط و راه‍ک‍اره‍ای فرهنگ س‍ازی م‍ت‍ن‍اس‍ب با ش‍رای‍ط زی‍س‍ت بوم است. روش ن‍م‍ون‍ه گیری: ن‍م‍ون‍ه گیری ات‍ّف‍اق‍ی س‍اده با ان‍ت‍خ‍اب م‍وارد ب‍رگ‍زی‍ده است. روش پژوهش: بررسی های م‍ی‍دان‍ی با روش م‍ص‍اح‍ب‍ه و م‍ش‍اه‍ده، م‍ق‍ای‍س‍ۀ م‍وارد ن‍م‍ون‍ه، مطالعۀ اسناد و مدارک، ت‍ه‍یّ‍ۀ ع‍ک‍س و س‍ن‍د است. طرح پژوهش: رس‍ال‍ه ش‍ام‍ل یک م‍ق‍دّم‍ه و ۴ ف‍ص‍ل است. در م‍ق‍دّم‍ه هدف، پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ۀ تحقیق، روش تحقیق و در ف‍ص‍ول ب‍ع‍دی به ت‍رت‍ی‍ب س‍ی‍م‍ای طب‍ی‍ع‍ی و تاریخی، م‍ن‍اب‍ع و ش‍ی‍وه‌ه‍ای اس‍ت‍ح‍ص‍ال آب، ن‍ظام های سنّتی س‍ن‍ج‍ش بررسی شده و در م‍ؤخ‍ره، ب‍ح‍ث‍ی از فرهنگ آبیاری و اس‍ت‍ن‍ت‍اج و اطّلاع‍ات و واژگ‍ان آب آم‍ده است. ن‍ت‍ی‍ج‍ۀ ک‍ل‍ّی: استان یزد به دلیل وی‍ژگ‍ی خ‍اصّ آب و ه‍وای‍ی که از یک ج‍ه‍ت به ش‍ی‍رک‍وه و از ج‍ه‍ت‍ی به ک‍وی‍ر مرکز م‍ح‍دود م‍ی‌ش‍ود، م‍ح‍لّ م‍ن‍اس‍ب‍ی ب‍رای م‍طال‍ع‍ه در ن‍ظام های م‍خ‍ت‍ل‍ف آبیاری است. زی‍را در ن‍واح‍ی ک‍وه‍س‍ت‍ان‍ی ب‍خ‍ش‍ی از سال از ن‍ظام آبیاری رودخ‍ان‍ه‌ای و در ک‍وه‍پ‍ای‍ه‌ه‍ا از چ‍ش‍م‍ه س‍اره‍ا و در ج‍ل‍گ‍ه و س‍ران‍ج‍ام در دش‍ت، فرهنگ قنات با ت‍أث‍ی‍ر پ‍ذی‍ری از م‍ح‍ی‍ط و در رابطه با نیاز مردم ش‍ک‍ل ع‍وض م‍ی‌ک‍ن‍د و راه‍ک‍اره‍ای ج‍دی‍دی م‍طرح م‍ی‌ش‍ود که با روش ت‍طب‍ی‍ق‍ی این رون‍د ت‍ح‍وّل م‍ورد بررسی قرار گرفته است.»
- پزشکی سنّتی و عامیانۀ مردم ایران با نگاه مردم‌شناسی، تهران: امیرکبیر (مجموعۀ پزشکی ایرانی اسلامی؛ ۱) ، ۱۳۹۰، وزیری، ۳۴۹ص.
پزشکی سنّتی - ایران - نسخه‌ها و دستورالعمل‌ها.
- جلوه هایی از تمدّن کاریزی، با دیباچۀ محمّدحسین پاپلی یزدی،ویراستار: زویا جانب اللهی، مشهد: پاپلی، 1400، وزیری 350ص، مصوّر.
نویسنده به گزارش کامل این سازۀ تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و حیاتی در زندگی مردم ایران وبه ویژه مناطق کویری مرکزی و جنوب ایران پرداخته است و در بهره های گوناگون آن از خاستگاه قنات تا شیوۀ ساخت ،برداشت، مدیریت ، آبیاری و فرهنگ بهره وری آن به گونۀ فراگیر پرداخته است.
کاریز یزد...ما را در سایت کاریز یزد دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : karizyazda بازدید : 13