علاقۀ شمس آل احمد به ماشین‌ نوشته‌ها*

حسین مسرّت

نام شمس‌الدین آل‌احمد، نویسنده و محقق ایرانی با نام برادرش جلال آل‌احمد گره خورده و شاید کمتر درباره‌ خودش و خدماتش بدانیم. شمس که ۱۴ آذر سال ۱۳۸۹ از این جهان کوچید، علاوه بر نویسندگی و پژوهش، از اعضای ستاد انقلاب فرهنگی بود و نیز همه عمر به عنوان دبیر آموزش و‌ پرورش فعالیت کرده بود. اما دوستی من با زنده یاد شمس آل احمد، به دهه ۶۰ باز می‌گردد، در آن دهه ما به صورت ارسال نامه با یکدیگر ارتباط داشتیم و پس از آن هر زمانی که از یزد به تهران می‌رفتم، با ایشان دیداری در منزلشان حوالی خیابان وصال داشتم و ایشان هر بار که به منزلشان می‌رفتم و به شمس شیرینی یزدی هدیه می‌دادم، یک کتابی به من هدیه می‌دادند. ایشان هم به شوخی در صفحه اول کتاب می‌نوشتند: «این کتاب در وجه پشمک حسین مسرت!». یکی از آثار ماندگار شمس آل احمد، طوطی نامه و سفر روس است که با زنده یاد جلال آل احمد منتشر کردند.

اخیرا نیز متنی توسط آقای سید محمدعلی گلاب‌زاده منتشر شده، به نام سفر به کرمان و یزد از یادداشت‌هایشان منتشر شده است. او انسانی درویش و عارف بود.

زنده یاد شمس آل احمد به غیر از علاقه برروی متون ادبی، سفرنامه‌ها، کتاب‌هایی در وصف برادرش (جلال آل احمد) به موضوع جالب دیگر عشق می‌ورزید. کاری که بنده به ایشان کمک می‌کردم تا زمانی که شمس آل احمد زنده بود، او علاقه عجیبی به ادبیات راننده‌ها داشت (به اصطلاح ماشین نوشته‌ها!) او متن‌هایی که پشت ماشین‌های سنگین و باری و اتوبوس‌ها نوشته می شد، یادداشت و جمع آوری می‌کرد. هر زمان که به تهران می‌آمدم من نیز به سفارش ایشان در طول مسیر نوشته‌های پشت وانت ها، اتوبوس ها را می‌خواندم و یادداشت می‌کردم تا به آقای آل احمد بدهم. متاسفانه عمر ایشان وفا نکرد و این اثر برای ماشین نوشته‌ها، هیچگاه منتشر نشد، در صورتی‌که اگر این کتاب منتشر می‌شد، بسیار می‌توانست جذاب و قابل ارائه در فرهنگ عامه و فولکلور باشد. چندین باری که به تهران پس از درگذشت ایشان به منزلشان مراجعه کردم، فرزندشان «جلال» (که به یاد برادرشان جلال آل احمد این نام را برروی پسرش گذاشت) ظاهرا ایشان نیز برنامه‌ای برای انتشار این اثر نداشتند.

*آرمان امروز ش 4339 (14/8/1402) ص8