استان یزد در سرزمین ما ایران؛ از افسانه‌های «عهدِ بوق» تا پژوهش‌های علمی نو*

تازه‌ترین کتاب منتشرنشده از آذر یزدی رونمایی شد؛

کتاب «استان یزد در سرزمین ما ایران» تازه‌ترین کتاب منتشرنشده از زنده‌یاد «مهدی آذر یزدی» منتشر شد. این کتاب در حاشیه شب نخست نشست «کتاب، یزد، فرهنگ» که با سخنرانی دکتر پیام شمس‌الدینی ایران‌شناس یزدی پیرامون دلالت‌های نجومی در کتیبه‌های دوره اسلامی برگزار شد، رونمایی شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «استان یزد در سرزمین ما ایران» تازه‌ترین کتاب منتشرنشده از زنده‌یاد «مهدی آذر یزدی» رونمایی شد.

۱۱ سال پس از درگذشت «مهدی آذر یزدی» پدر ادبیات کودک و نوجوان کشورمان، تازه‌ترین کتاب منتشر نشده وی با عنوان «استان یزد در سرزمین ما ایران»، به کوشش حسین مسرّت نویسنده و محقق یزدی طی مراسمی شب گذشته در محل کتابخانه مرکزی یزد رونمایی شد.

این کتاب مصور که ۱۲۲ صفحه تالیف شده از سوی انتشارات اندیشمندان یزد منتشر و به بازار نشر ارائه شده و حاوی مطالبی پیرامون یزد و جغرافیای یزد و آداب و رسوم و زندگی اجتماعی مردمان این دیار است که خوش‌نویسی استاد «محمود رهبران» نیز مزین شده است.

این کتاب در حاشیه شب نخست نشست «کتاب، یزد، فرهنگ» که با سخنرانی دکتر «پیام شمس الدینی» ایران شناس یزدی پیرامون دلالت‌های نجومی در کتیبه های دوره اسلامی برگزار شد، رونمایی شد.

حسین مسرت در مقدمه کتاب چنین نوشته است: «اینک آن کتاب آذر یزدی که باید جزو آخرین آثار قلمی او دانست، با پایبندی کامل به نثر ویژه او، با ویرایش صوری (سجاوندی) و اصلاح چندین مورد نادرستی سهوی و افزودن عکس‌های گویا و درخور و همزمان با چهاردهمین سالروز درگذشت استاد آذر یزدی و «روز ادبیّات کودکان و نوجوانان» در دسترس خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد که هم اثری خواندنی و چاپ‌نشده از اوست و هم دربردارنده دیدگاه‌های او درباره تاریخ، فرهنگ و جامعه یزد که با طنزی لطیف و دل‌نشین نوشته و این‌جانب از سال 1382 تا اکنون‌ که تیر 1402 است و مشغول نمونه‌خوانی آن هستم، فرصت خواندن آن را نیافته بودم و از این بابت بسیار افسوس خوردم. به‌هرروی انتشارات اندیشمندان یزد این افتخار را دارد که این اثر ارزنده را در دسترس خوانندگان قرار می‌دهد.»

برای شرح دانستی‌های مربوط به «یزد» یک کتاب هزارصفحه‌ای هم کافی نیست و این کتابچه کوچک بیتی از مثنوی مولوی را به خاطر می‌آورد که:
«گر بریزی بحر را در کوزه‌ای
چند گنجد قسمت یک‌روزه‌ای؟»

ولی منظور از این گزارش کوتاه آن است که به‌قدر ظرفیّت خودش از دریا دریای اطّلاعات موجود در آثار قدیم و جدید نموداری به دست بدهد.
دربارۀ یزد صدها کتاب تاریخی و جغرافیایی و مقالات تحقیقی گوناگون نوشته‌شده که افسانه‌های «عهدِ بوق» تا پژوهش‌های علمی جدید را در بردارند، امّا مشخّصات همه آن‌ها نیز در صد صفحه جا نمی‌گیرد. ناچار در این مجموعه در ذکر جزء جزء سندها و نام و نشان‌ها به حدّاقل واجب (در ضمن متن) قناعت می‌شود تا آدرس‌ها و ارجاعات حوصله خوانندگان این مجموعه که نوجوان‌اند، فراتر نرود و تنها اندکی از عطش و دانش‌طلبان را فرونشاند یا تیزتر کند و به مطالعه بیشتر رهنمون شود. به همین جهت در پایان دفتر فهرست، هفده منبع خبرِ امروزی‌تر، ساده‌تر و خوش‌خوان‌تر را برای آشنایی بیشتر می‌آوریم. اهل تحقیق هم با آثار کتاب‌شناسی که در همین منابع است، آشنا هستند و همه می‌دانند که زیاد دانستن راه میان‌بُر ندارد و یگانه راهش زیاد خواندن است.

آذر یزدی در همین آمدورفت‌ها به‌ویژه كار در چندین مؤسّسه مطبوعاتی معتبر، بیش از سی جلد كتاب را چاپ و منتشر كرد كه به‌غیراز دوره هشت‌جلدی «قصّه‌های خوب برای بچّه‌های خوب» و دورۀ ده‌جلدی «قصّه‌های تازه از كتاب‌های كهن» می‌توان به كتاب‌های: مثنوی بچّه خوب، شعر قند و عسل، خاله گوهر، گربه تنبل، گربه ناقلا، دستور طباخی و خانه‌داری (به عربی هم ترجمه‌شده است)، خودآموز عكاسی، خودآموز شطرنج، لبخند، قصّه‌های ساده، یاد عاشورا، چهل حدیث، قصّه‌های پیامبران و سرانجام هم تصحیح مثنوی معنوی مولوی اشاره كرد كه بیشتر این آثار بارها تجدید چاپ‌شده است.

همچنین وی چندین كتاب دیگر آماده چاپ یا در دست تألیف داشت كه قرار بود راهی بازار كتاب شود. این كتاب‌ها عبارت بودند از: جلدهای نهم و دهم قصّه‌های خوب برای بچّه‌های خوب، فرهنگ یزدی، مکتب‌خانه، جنگل مولا و دورۀ جدید قصّه‌هایی دیگر از ادب پارسی و چندین کار نیمه‌تمام دیگر که با مرگ او در 18 تیر 1388 هرگز چاپ نشد. به کوشش اسدالله شکرانه، مدیر وقت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد، روز درگذشت او در تقویم رسمی ایران، «روز ادبیّات کودکان و نوجوانان» نهاده شد.

*خبرگزاری ایبنا (1402/6/4)