کتابی که بعد از رفتن شاعر رسید*

نگاهی به کتاب « بقای شعر » به کوشش حسین مسرّت

امیر پورحسین

مشاهیر ادب خراسان در جلد چهارم خود ، به کتاب « بقای شعر » رسید که گذر و نظری است دربارۀ شعر علی باقرزاده ( بقا ) . کتاب « بقای شعر » را انتشارات طنین قلم و با حمایت حوزۀ هنری خراسان رضوی به کوشش حسین مسرّت فراهم آورده است که نویسنده و محقّق پرکاری از دیار یزد است و آثار فراوانی از جمله « آذریزدی ، شیفتۀ کتاب » ، « از خاک تا خشت : ( خشت از دیدگاه معماری و مردم شناسی ) » ، « کتابشناسی اخوان ثالث » و ... را به علاقه مندان کتاب هدیه کرده است .

در شروع کتاب ... آمده است : « کتاب حاضر در زمان حیات شادروان استاد باقرزاده (بقا ) تدوین شده و آرزو داشتیم که به زندگی ایشان برسد . دریغ که درگذشت نابهنگام استاد، درست در آستانۀ چاپ ، این آرزو را به یأس مبدّل ساخت ....

برای مؤلّفی که در زمان زندگی یکی از بزرگان ادب خراسان، کتابی دربارۀ او فراهم کرده است، حتماً سخت بوده است که قبل از رونمایی از کتاب ، ادیبی که کتاب به نام و به یاد اوست از بین ما برود و این یعنی بازی روزگار که هیچ گریزی از آن نیست .

کتاب « بقای شعر » مانند دیگر کتاب هایی که پیش از این دربارۀ شاعران خراسانی از جمله رفیق شعر ؛ ذبیح الله صاحبکار ، کمال شعر ؛ احمد کمال پور و چراغ شعر ؛ محمّد قهرمان ، به همّت حوزۀ هنری خراسان رضوی با کوشش یوسف بینا به چاپ رسیده است ، معرّفی جمع و جوری است دربارۀ این شاعران و راهی برای این که علاقه مندان به ادبیّات و شعر و شخصیّت این شاعران بتوانند با خواندن آن به شناختی نسبی از آن ها برسند چرا که هر قدر مؤلّف تلاش کند، باز هم زندگی هر فرد دارای بخش هایی است که برای دریافت آن ها باید با او زندگی کرد تا به شناختی جامع رسید .

در این اثر، زندگی نامه به قلم استاد درج شده است و در آن می توان به این نکته پی برد که چرا استاد باقرزاده در ادبیّات خراسان نام مطرحی شد . همنشینی او با بزرگانی که هرکدام از آن ها وزن و امضایی در ادبیّات این سرزمین داشتند، او را به راهی رهنمون شد که نامش را ماندگار کرد . در ادامۀ کتاب مطالبی از استاد شفیعی کدکنی ، دکتر محمّد جعفر یاحقّی ، دکتر محمّدرضا راشد محصّل ، دکتر محمّد مهدی رکنی ، دکتر محمّد جواد صبّاغیّان ، محمّدرضا آرمین ، سیّد جلال قیامی میرحسینی ، اصغر ارشاد سرابی و طاهرۀ دهقان نیری گنجانده شده است که هر کدام از این نوشته ها جنبه ای از شعر و زندگی او را در بر می گیرد . مثلاً دکتر یاحقّی در مقالۀ خود با عنوان « اخلاق دوستی » نوشته است : « حافظۀ شعری نیرومند او و خوش محضری ها و لطیفه های ادبی که در خاطر دارد ، طیف دوستان ادب دوست او را متنوّع و رنگارنگ کرده است و اتّفاقاً من هم به دلیل علاقه و کارم ، با همین دوستان ادب دوست و دانشگاهی او بیشتر در ارتباطم و آنچه می گویم بر مبنای یافته هایم از همین طیف است، امّا با اطّلاعات مختصر و ارتباط های گوشه و کناری که دارم ، می توانم تصوّر کنم که همین قاعده دربارۀ دوستان طیف دیگر او هم صادق است . درک اسرار دوستی با باقرزاده ، آدم را متقاعد می کند که بپذیرد رعایت اخلاق دوستی ، از خود دوستی برای دوستان مهم تر و لازم تر است . »

غیر از مطالبی که به قلم برخی از شاعران و ادبیان دربارۀ استاد باقرزاده فراهم آمده است؛ کتاب دربرگیرندۀ برخی از شعرهای استاد است که خواندن آن ها خالی از لطف نیست در این بخش هم می توان خوانندۀ غزل ها ، قطعات ، قصاید و ... استاد بود .

از شعرها که بخش سوم کتاب را دربرمی گیرند بگذریم، به بخش تصاویر استاد می رسیم . در این بخش می توان تصاویری خاطره انگیز از استاد را در کنار دوستان خود و از جمله مهدی اخوان ثالث ، دکتر شفیعی کدکنی ، استاد کمال و ... دید. عکس هایی که تماشای هر کدام از آن ها ما را به سالیانی دور می برد و بنده با دیدن عکس های یادگاری این استادان با خود فکر کردم چه جمعی بوده است. جمعی که در آن اخوان ثالث ، شفیعی کدکنی ، محمّد قهرمان ، احمد کمال پور و ... حضور داشته اند و نمی توانم به این فکر نکنم که در آن جمع ، چه بحث های ادبی و یا اجتماعی و یا سیاسی در می گرفته است و ای کاش دوربینی همۀ آن نشست ها و به دامان طبیعت رفتن ها را برای ما ثبت کرده بود .

*آستان هنر ش 19(زمستان 1395) :73.