کاریز یزد

حسین مسرّتاگر خداي به من فرصتي دهد يک روزکشم ز مرتجعين، انتقام آزادي حتّي در اوج حرمان و يأسي که در حبس و شکنجه برای او فراهم آمده است تا آنجا که در شعر فرّخي بازتاب بيروني داشته است، اتّکال به خداست که مونس تنهايي اوست:به داد من نرسد اي خدا اگر چه کسي خوشم که چون تو خداوند دادرس دارم نه تنها در حبس، بلکه در مشکل ترين شرايط ديگر حيات نيز که براي فرّخي ايجاد مي شود، او به عنايت خداوندي چشم دارد:اگر عدليّه حکم تخليّت اوّل کند اجرامن بي خانمان، آخر خداي عادلي دارم****جز ايزد پاک، حاکم عادل نيست جز موجد خاک، قاضي قابل نيست به گفتۀ آقاي محمّدعلی عسکري کامران، فرّخي مرثيه سرا بوده، منتها اين مرثيه ها در ديوان فرّخي، نشر امیرکبیر چاپ نشده است، ولی در دیوان نشر جاویدان و دیوان فرّخی به کوشش حسین مسرّت است: دو بيت از اشعار جواني فرّخي در سوگ حضرت زهرا (س) در زير مي آيد:منم آن مرغ دلخستهشکسته بال و پر بستهکه دست آسمان هر دم ز جايي مي زند سنگمهرچند در دیوان فرّخی نمونه های این شعر موجود نیست، اما رگه هاي اين شعر فرّخي به مرثيه سرايي در بیت زیر نمود دارد:دلم از اين عروسي سخت مي لرزد که قاسم همچو جنگ نينوا نزديک شد، داماد مي گردد فرّخي، ستيز دائمي خود با جبّاران و حکومت قلدر وقت را با حماسه هاي بزرگ تاريخ اسلام تداعي زيبا مي بخشد در مبارزه ای که آن ها با ستم و پليدي همچون خوارج در زمان حضرت علي (ع) دارند:نوک کلک حق نويس تيز و تند فرّخيبا طرفدار خوارج، ذوالفقاري مي کند این باور در نثر وي نيز مشخص است، از جمله در شمارۀ 37 روزنامۀ طوفان که مخاطب مستقيم وي سردار سپه است و او به رشادت افسانه وار خود مي تازد :« يا بايد , ...ادامه مطلب

حسین مسرّتبه پايتخت کيان اي خدا بود روزي که چشم خلق نبيند گداي دست دراز؟****غنا با پافشاري کرد ايجاد تهي دستيخدا ويران نمايد خانۀ سرمايه داري را »(28) به غير از مواردي که اشاره شد و نشاني است از بائورهاي عميق فرّخي به مذهب و اصول اعتقادي آن ، ابياتي نيز درباره ائمّۀ هدي دارد و از جمله مي گويد :صاحب الزّمان يک ره سوي مردمان بنگر کز پي لسان گشتند جمله تابع کافر (29) نيز فرّخي به شرع نيز اعتقادي بس محکم دارد و در جايي «خدمت به ديگران را از واجبات مي شمرد و آن را در رديف نماز و ساير فرايض دینی قرار مي دهد :در شرع ما که خدمت خلق از فرايض استانصاف طاعتي است که کم از نماز نيست(30) «اين درواقع همان روح عرفاني و حقيقت جويي است که در وجود فرّخي ريشه دوانيده و برخلاف برخي نسبت به همه چيز خوشبين است و همان نيز موجب پيشرفت کارش مي گردد ، چون متّکي به خدايي است که در همه چيز و جود دارد و در همه جا ناظر اعمال بندگان است :از راه صنم پي به صمد بردم و ديدممستورۀ آيينه حق ، باطل ما بود»(31) اميد آنکه در اين مجال اندک نگارنده توانسته باشد ابهامات و اتّهامات ناروا را از دامان پاک فرّخي آزاده بزدايد و اگر توفيقي نصيب شده به واسطۀ پاکي پرونده او بوده است نه به واسطۀ کوشش هاي نگارندگان.پاورقي1- اسلامي ندوشن ، محمّد علي : روزها ، تهران : يزدان ، چاپ دوم 1372 ، ج 2 : 334-333.2- رنجبر ، احمد :«هشت مقاله (اجتماعيّات در ادبيّات )، تهران : اساطير، 1372 :98.3- رضوي ، مسعود : لحظه اي و سخني ، ديدار با سيد محمّد علي جمال زاده ، تهران : همشهري و ديدگاه ، 1373: 92.4- سپانلو ، محمّدعلي : شهر شعر فرّخي ، تهران : علم ، 1375 : 7.5- معتضد ، خسرو: پليس سياسي عصر بيست ساله . تهران: جانزاده ، چاپ دوم, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتعارف قزوینی و شاعران زمانه اش : مهدی نورمحمّدی، تهران: علمی، 1400، وزیری، 520 ص، مصوّر.پیآیند گردآوری و چاپ کتاب های : اخبار عارف قزوینی در مطبوعات از دورۀ قاجار تا عصر حاضر ؛ خاطرات عارف قزوینی ؛ عارف موسیقی دان ؛ و نامه های عارف قزوینی که در سال های گذشته از سوی نویسندۀ کوشای قزوین، مهدی نورمحمّدی در دسترس پژوهندگان به ویژه عارف پژوهان قرار گرفته بود . این بار کتاب عارف قزوینی و شاعران زمانه اش در پیشخوان کتابفروشی ها و در دید اهل قلم و ادب جای گرفت و جوینده ای به مانند من که سال ها در پی ردّ نام فرّخی یزدی در کتاب ها و مطبوعات می گردد و پیوسته این پرسش پیش رویم بود که چرا در آثار دو سخنور نامی عصر مشروطه یعنی میرزادۀ عشقی و عارف قزوینی نامی از فرّخی نیست . این بار که این عنوان این کتاب را دیدم گفتم شاید نشانی بیابم، ولی بازهم ناکام برگشتم. چنانکه نورمحمّدی هم به درستی در دیباچۀ این کتاب نوشته است : « با توجّه به اینکه برخی اشعار ، نوشته ها و غزلیّات عارف در روزنامۀ طوفان [به مدیریّت فرّخی یزدی] به چاپ رسیده و فرّخی در این نوشته ها با احترام فراوان از عارف یاد کرده، تردیدی نیست بین وی و عارف نیز روابط دوستی برقرار بوده است که در این خصوص مستندات چندانی وجود ندارد.»(ص 13) این کاستی در خاطرات و نامه های عارف هم دیده می شود. به هر روی کتاب نامبرده که دستاورد پژوهش های نویسنده از درون کتاب ها به ویژه مطبوعات عصر مشروطه و پهلوی نخست است ، به چگونگی پیوند ، رنجش و گسست عارف یکی از نازکدل ترین سخنوران معاصر می پردازد که گاه با اندک چیزی از سخنوری دلخور شده و پیوندش را گسسته است و با برخی مانند میرزادۀ عشقی و واعظ قزوینی تا پایان زندگی پیوندی ناگسستنی داشته است. ولی ر, ...ادامه مطلب

نگاهی به کتاب « بقای شعر » به کوشش حسین مسرّت امیر پورحسینمشاهیر ادب خراسان در جلد چهارم خود ، به کتاب « بقای شعر » رسید که گذر و نظری است دربارۀ شعر علی باقرزاده ( بقا ) . کتاب « بقای شعر » را انتشارات طنین قلم و با حمایت حوزۀ هنری خراسان رضوی به کوشش حسین مسرّت فراهم آورده است که نویسنده و محقّق پرکاری از دیار یزد است و آثار فراوانی از جمله « آذریزدی ، شیفتۀ کتاب » ، « از خاک تا خشت : ( خشت از دیدگاه معماری و مردم شناسی ) » ، « کتابشناسی اخوان ثالث » و ... را به علاقه مندان کتاب هدیه کرده است . در شروع کتاب ... آمده است : « کتاب حاضر در زمان حیات شادروان استاد باقرزاده (بقا ) تدوین شده و آرزو داشتیم که به زندگی ایشان برسد . دریغ که درگذشت نابهنگام استاد، درست در آستانۀ چاپ ، این آرزو را به یأس مبدّل ساخت .... برای مؤلّفی که در زمان زندگی یکی از بزرگان ادب خراسان، کتابی دربارۀ او فراهم کرده است، حتماً سخت بوده است که قبل از رونمایی از کتاب ، ادیبی که کتاب به نام و به یاد اوست از بین ما برود و این یعنی بازی روزگار که هیچ گریزی از آن نیست . کتاب « بقای شعر » مانند دیگر کتاب هایی که پیش از این دربارۀ شاعران خراسانی از جمله رفیق شعر ؛ ذبیح الله صاحبکار ، کمال شعر ؛ احمد کمال پور و چراغ شعر ؛ محمّد قهرمان ، به همّت حوزۀ هنری خراسان رضوی با کوشش یوسف بینا به چاپ رسیده است ، معرّفی جمع و جوری است دربارۀ این شاعران و راهی برای این که علاقه مندان به ادبیّات و شعر و شخصیّت این شاعران بتوانند با خواندن آن به شناختی نسبی از آن ها برسند چرا که هر قدر مؤلّف تلاش کند، باز هم زندگی هر فرد دارای بخش هایی است که برای دریافت آن ها باید با او زندگی کرد تا به شناختی جامع رسید .در این اثر، زندگ, ...ادامه مطلب

شاعر نی ام امّا در دستانم سبد، سبد واژه استشاعر نی ام که شعر توانم گفتامّا می دانم که با کلام می شود دنیا را جا به جا کردشاعر نی امامّا ذهنم عاشق استقلبم می تپددستانم می لرزدو پاهایم از حرکت می ایستدشاعر نی ام امّا می دانمشعر، چون خون جاری در رگ زمان استحسین مسرّتتیر 1401 بخوانید, ...ادامه مطلب

حسین مسرّتسخت بسته  با ما چرخ، عهد سست پيمانيداده او به هر پستي، دستگاه سلطانيالخ     اين شعر، دو ويژگي بسيار مهمّ وجودي و شخصيّتي فرّخي يزدي را از همان ابتدا به نمايش مي گذارد ، يکي اعتقادات و گرايش , ...ادامه مطلب

 حسین مسرّت      ميرزا عبدالمحمّد اشتري يزدي ( حدود 1230 ق ) مؤلّفان دو تذکرۀ سخنوران يزد ( خاضع ، 12) و تذکرۀ شعراي يزد ( فتوحي ، 178) به اشتباه نام کوچک او را عبدالحميد ثبت کرده اند.وی فرزند محمّدعل, ...ادامه مطلب

  حسین مسرّت به نام چاشني بخش زبانها     حلاوت سنج معني در بيانها            گرامیداشت بزرگانی که دل درگرو توانمندی و رشد و بالندگی ادب فارسی بسته اند، کاری است بایسته وارزنده .ازجمله اف, ...ادامه مطلب

یاداشت :      در سفری که به کشور تاجیکستان داشتم ، به سه مجموعۀ شعر از شاعران ایران برخوردم ، نخست : گزیدۀ اشعار فروغ فرّخزاد ، دیگر : منتخب اشعار وحشی بافقی ، اثر ظاهر احراری و مهین ممد وا [ محمّدآبادی – روستایی در پیرامون شهریزد ] و سدیگر: گزیدۀ اشعار فرّخی یزدی به نام« در طلب آزادی »اثر : فیض علی, ...ادامه مطلب