زندگی آثار و خدمات میرزا محمّد کاظمینی* (3)

پژوهش و نگارش: حسین مسرّت

تدوین زندگی‌نامۀ 22 هزار تن از مشاهیر درزمینه های گوناگون.

مدیریّت مؤسّسه از آغاز تا اسفند 1382 ش بر عهدۀ حسین مسرّت بود و از فروردین 1383 ش به عهدۀ محمّد فاضلی شورکی (1326-1394 ش) و از فروردین 1395 ش به عهدۀ محمّدحسین انتظاری زارچ گذاشته شد.

انتشارات ریحانه الرّسول

دیگر اقدام مؤسّسه در پائیز 1379 ش، راه‌اندازی مرکز نشر بود که نخستین کتاب آن در سال 1379 ش به نام خروش خاموش چاپ شد واژ آن زمان تاکنون حدود 60 عنوان کتاب درزمینه های گوناگون فرهنگی، ادبی، تاریخی و علمی یزد چاپ‌شده است. این بنگاه انتشاراتی در سال 1381 ش موفّق به اخذ مجوّز از ادارۀ کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی شد. مدیر نشر مؤسّسه از آغاز تا مهر 1382 ش بر عهدۀ سیّد محمّد موسوی و پس‌ازآن بر عهدۀ طیّبۀ خبری است.

روزنامۀ یزد امروز

از سال 1380 ش برای تکمیل روند فرهنگی شدن مؤسّسه، مجوّز نشریۀ یزد امروز با زمینۀ فرهنگی، هنری و اجتماعی و ورزشی گرفته شد تا مردم یزد، شاهد وجود یک بنگاه فرهنگی تمام‌عیار باشند. مجوّز این هفته‌نامه با گسترۀ کشوری در تاریخ 1/11/1380 ش به نام مؤسّسه صادر شد و نخستین مدیرمسئول آن محمّد فاضلی شورکی بود که تا زمان درگذشت در تاریخ 10/10/ 1394 ش عهده‌دار این مسئولیت بود. در تاریخ 12/11/1383 نخستین پایگاه اینترنتی خبری استان یزد وابسته به مؤسّسه برای تأمین خبر این نشریه آغاز به کار کرد. این نشریه هم‌اکنون به‌صورت رنگی و با کاغذ سفید چاپ می‌شود و اکنون سال بیستم، شمارۀ 850 خود را با مدیرمسئولی آقای محمّدهادی کاظمینی سپری می‌کند.

شهر کهن

این ماهنامۀ ادبی و فرهنگی نخست به صاحب‌امتیازی ابوالقاسم عقیلی در شهر یزد چاپ می‌شد، امّا در آبان 1393 ش امتیاز آن به‌وسیلۀ مؤسّسه خریداری شد و اکنون یکی از نشریات فرهنگی، ادبی و تاریخی این مؤسّسه است که با مدیرمسئولی محمّدحسین انتظاری زارچ به کار خود ادامه می‌دهد و تاکنون 63 شماره چاپ‌شده است.

کتابخانۀ تخصّصی تاریخ

در سال 1378 ش، هم‌زمان با بنیان گزاری مؤسّسه یزد به‌وسیلۀ محمّد کاظمینی برای پی‌ریزی پژوهش‌هایی درزمینۀ بزرگان، مشاهیر و تاریخ یزد، در ماه‌های نخست، پژوهشگران مؤسّسه ناچار بودند برای فیش‌برداری و استخراج اطّلاعات به کتابخانه‌های استان به‌ویژه کتابخانۀ وزیری مراجعه کنند که این کار با دشواری‌های زیادی ازجمله: صرف زمان زیادی برای رفت‌وآمد همراه بود و طبعاً کار به‌کندی پیش می‌رفت؛ پس نیاز به وجود کتابخانه‌ای احساس شد که کتاب‌های موردنیاز به‌ویژه درزمینۀ مرجع، زندگی‌نامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها و کتاب‌های ویژۀ استان یزد را داشته باشد؛ بدین روی بود که کتابخانۀ تخصّصی تاریخ مؤسّسه در همان سال 1378 ش در محلّ امامزاده جعفر (ع) آغاز به کار کرد و با علاقه‌مندی کاظمینی به‌زودی کتابخانه‌ای با حدود 2000 جلد کتاب مرجع و تخصّصی راه‌اندازی شد که باعث تسریع در کار پژوهشگران گردید. در همان زمان به دلیل نیاز، برخی کتاب‌ها که دیگر در بازار موجود نبود از آن‌ها تصویر گرفته می‌شد. به‌مرورزمان، روزبه‌روز بر تعداد کتاب‌های کتابخانۀ تخصّصی افزوده می‌شد تا اینکه با خرید چند مجموعۀ شخصی از مجموعه‌داران یزد و قم به‌ویژه مجموعۀ مکرّرهای کتابخانۀ تخصّصی تاریخ در قم، شمار کتاب‌ها به حدود 10 هزار جلد رسید، ازاین‌رو فضای کنونی به دلیل محدودیّت ساعت فعّالیّت امامزاده جعفر (ع) و نیز کوچکی جای فضای کنونی برای کارهای گستردۀ مؤسّسه بسنده نبود. بدین روی با سرمایۀ بنیان‌گذار، در سال 1380 ش ساختمانی سه‌طبقه در خیابان امام خمینی، کوچۀ ابوریحان، جنب کتابخانۀ عمومی شرف الدّین علی یزدی خریداری گردید و بخش پژوهشی و کتابخانه بدان جا منتقل شد و با تلاشی مجدّانه در طیّ چند سال و مسافرت‌های مکرّر نگارنده به تهران و مراکز خرید کتاب‌های پایه و البته حمایت‌های مالی کاظمینی، بنیان گزار این مجموعۀ علمی – پژوهشی حدود 30 هزار جلد کتاب مرجع تاریخی ادبی و فرهنگی گرد آمد. تعدادی هم که دست‌یاب نشد به‌ناچار تکثیر شد. این مجموعه دست‌مایۀ پژوهشگران مؤسّسه برای تدوین دورۀ سه‌جلدی دانشنامۀ مشاهیر یزد، دورۀ دوجلدی مفاخر یزد و ده‌ها کتاب دیگر شد.

شهرت کتابخانۀ تخصّصی تاریخ باعث شد که دیگر پژوهشگران استان یزد نیز برای تدوین آثار و حتّی پایان‌نامه‌های خود بدین کتابخانه مراجعه کنند؛ و هم‌اکنون با اهدای آن به کتابخانۀ اعظم آستانۀ امامزاده جعفر (ع) یزد مورداستفادۀ پژوهشگران و دانشجویان استان یزد است. زیرا بخش عمده‌ای از کتاب‌های موجود در این کتابخانه شامل کتاب‌های تاریخی، پایان‌نامه و کتاب‌های مربوط به یزد است.

این مجموعۀ ارزشمند از کتاب‌های علوم گوناگون به‌ویژه درزمینۀ تاريخ با بيش از سی هزار عنوان كتاب و ده هزار نشريه و اسناد مطبوعاتی که از سال 1317 ش تاکنون را شامل می‌شود، در سال 1383 ش در زادروز ولادت حضرت زهرا (س) به آستان مقدّس امامزاده جعفر (ع) وقف گردید. دورۀ دوجلدی «یزد در اسناد مطبوعاتی» از دستاوردهای این کتابخانه است. مدیریّت کتابخانه از آغاز تا سال 1382 ش بر عهدۀ آقای سید محمّد موسوی، پس‌ازآن تا زمان واگذاری به عهدۀ نیما مسرّت و پس از واگذاری با امامزاده جعفر است.

وجود این کتابخانه در قسمت مرکزی شهر و در بافت تاریخی و گردش پذیر این سامان، جمعیّت فراوانی را به خود جذب نموده است و از سویی در کنار آرامگاه گروه زیادی از عالمان و فرزانگان و نویسندگان طراز اوّل این دیار از حدود سال 420 ق تاکنون قرار دارد که بدان معنویتی دوچندان داده است.

این کتابخانه اکنون بخشی در طبقۀ زیرین مسجد اعظم امامزاده جعفر (ع) و بخشی در صحن مصلّی به‌صورت کتابخانۀ عمومی و با همراهی نهاد کتابخانه‌های عمومی استان یزد به گونۀ دائمی از 7 صبح تا 8 شب در دو نوبت پیوسته در اختیار عموم مردم است و هرماهه با حمایت هیئت‌امنای امامزاده جعفر (ع) و یاری واقف برای آن کتاب خریداری می‌شود. کتابخانه اکنون دارای بیش از 3000 عضو مرد و زن و تالارهای جداگانۀ خواهران و برادران است.

کتابخانۀ عمومی حاج علی‌اکبر کاظمینی

این کتابخانۀ چهار طبقه و مجهّز به وسعت دو هزار متر مربّع در شهرک رزمندگان یزد چسبیده و وابسته به مؤسّسۀ ریحانۀ یزد است که بخشی با سرمایۀ واقف و بخشی با سرمایۀ پدر واقف آقای حاج علی‌اکبر کاظمینی ساخته‌شده است و اکنون زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی استان یزد فعالیّت می‌کند. این مکان دارای تالار سخنرانی و اجتماعات علمی و فرهنگی، تالار مطالعۀ برادران و خواهران، بخش کودک، مخزن کتاب و سوئیت کتابدار است. کتابخانه در سال 1398 ش ساختمان آن به پایان رسیده و در تاریخ 1/5/1398 ش در اختیار نهاد کتابخانه‌ها قرارگرفته است. شمار کتاب‌های آن اکنون 6000 جلد است که نیمی از آن از سوی حاج علی‌اکبر کاظمینی و نیمی هم از سوی نهاد کتابخانه‌ها تهیّه شده است. کتابخانه اکنون از ساعت 7 صبح تا 8 شب در اختیار اهالی این محل قرار دارد که تاکنون کتابخانه‌ای در نزدیکی محلّ خود نداشتند.

مركز اسناد رجالى مشاهير ايران

این مرکز هم پای شکل‌گیری مؤسّسه و تدوین دانشنامۀ مشاهیر یزد راه‏اندازى شد؛ و هم‌اکنون در این مرکز 15000 پرونده درزمینۀ زندگی و آثار بزرگان، مفاخر و مشاهیر یزد وجود دارد که مورداستفادۀ پژوهشگران استان یزد است.

موزۀ موقوفۀ میرزا محمد کاظمینی وابسته به آستان مقدّس امام‌زاده جعفر (ع)

این گنجینه (موزه) که اکنون در بلوار امامزاده جعفر (ع) و چسبیده به بارگاه آن امامزاده واقع است، در کنار درب وردی غربی (درب اصلی) قرار دارد و در سال 1382 ش در محلّ پیشین کتابخانۀ عطاالله افشار واقع در ورودی غربی امامزاده آغاز به کار کرد، امّا پس از ساخت ساختمان موزه در سه‌طبقۀ مجلّل در تاریخ 25/2/1394 ش، در مراسمی باشکوه با سخنرانی دکتر مهدی محقّق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور، توسّط آیت‌الله حاج‌ شیخ محمّدرضا ناصری، نمایندۀ ولیّ‌فقیه و امام‌جمعۀ یزد، پدر واقف و ده‌ها شخصیّت علمی و حوزوی و مدیران کل و مقامات اوقاف و آستان مقدّسه افتتاح گردید و به مکان کنونی منتقل شد.