مهدی اخوان ثالث*

حسین مسرّت

از شعرای بسیار نامی معاصر، زنده‌یاد مهدی اخوان ثالث است که ایشان را از بزرگ‌ترین شعرای عصر حاضر می‌دانند. مشهدی‌ها به ایشان علاقۀ شدیدی دارند و ما یزدی‌ها هم ارادتی به ایشان داریم، زیرا که مهدی اخوان ثالث، فرزند علی، متخلّص به امّید، پدرش از اهالی فهرج یزد بود. این‌ها سه برادر بودند، به مشهد می‌روند، و به این دلیل نام خانوادگی «اخوان ثالث» را گرفته‌اند.

پدرش در جوانی به مشهد مهاجرت کردند و به عطّاری مشغول شد، امّا مهدی اخوان ثالث در سال 1307 شمسی در مشهد به دنیا آمد، مادرشان مشهدی و پدرشان از فهرج یزد بود. اخوان در سال 1323 شمسی به استخدام ادارۀ آموزش و پرورش روستای تهران درآمد و برای تدریس به ورامین رفت. از سال 1323 سرودن شعر را آغاز کرد و به عضویّت انجمن ادبی خراسان درآمد. می‌دانید که انجمن ادبی خراسان یکی از بزرگ‌ترین و قوی‌ترین انجمن‌های ادبی ایران بود که بزرگان زیادی در این انجمن عضویّت داشتند.

اخوان در سرودن شعر، به‌ویژه شعرهای سنّتی مهارت داشت و اشعاری در قالب‌های مختلف سرود. وی در سرودن شعر نیمایی نیز از برترین و وفادارترین شاعران پیرو نیمایوشیج بود که در تبیین راه نیما، مقالات بی شماری نوشته است.

اخوان ثالث، مدال طلای مسابقۀ شعر فستیوال جوانان دموکراتیک، فستیوال جهانی بخارست را کسب کرد. وی پس از کودتای 28 مرداد 1332 به سبب عقاید سیاسی خود به زندان افتاد. در سال 1995 میلادی به دعوت خانۀ فرهنگ آلمان برای شعرخوانی به آن‌جا رفت، سپس به کشورهای انگلیس، دانمارک، سوئد، نروژ و فرانسه سفر کرد.

استاد اخوان ثالث، زمانی هم در خوزستان در رادیو خوزستان مشغول به‌کار بود. آثار زیادی، به‌ویژه مقالات زیادی از ایشان به چاپ رسیده است. از فعالیّت شان می‌توانیم همکاری با رادیو از سال 1336، تلویزیون آبادان از سال 1348 تا سال 1353، تلویزیون ملّی ایران در سال 1353، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (فرانکلین سابق)، از 1358 تا 1360، تدریس ادبیّات سامانی و ادبیّات معاصر در دانشگاه تهران، دانشگاه ملّی، دانشگاه تربیت معلّم از سال 1356 تا 1360 اشاره کرد. امّا آن چیزی که نام ایشان را بر جای گذاشته، دفاتر شعری است که با نام‌های بسیار زیبایی هم تزئین شده است.

آثار ایشان به ترتیب تاریخ عبارتند از: ارغنون 1330، زمستان 1335، آخر شاهنامه 1338، از این اوستا 1334، منظومۀ شکار 1345، پاییز در زندان 1348، عاشقانه‌ها و کبود 1348، بهترین امید که گزینۀ اشعار و مقالات شان است در سال 1348، برگزیدۀ اشعار، سال 1349، مجموعۀ مقالات سال 1350. آورده‌اند که فردوسی، یک کتابی است برای کودکان در سال 1354 تألیف کرده‌است، درخت پیر و جنگل، این‌ها منظومۀ شعر از سال 1355 ،در حیاط کوچک پاییز سال 1355، بدعت‌ها و بدایع نیمایوشیج ،مجموعه مقالاتی است در نقد اشعار نیما. دوزخ امّا سرد سال 1357 مجموعه شعرشان است، زندگی می‌گوید اما باز باید زیست سال 1357، عطا و لقای نیما یوشیخ در سال 1361 باز مجموعه‌ای است در نقد اشعار نیما. ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم، آخرین دفتر شعر ایشان است که در سال 1368 چاپ شده و بعد از آن گزیده‌هایی از اشعار ایشان چاپ شده و چند کتاب از جمله کتاب «باغ بی‌برگی» در ستایش و سوگ زنده‌یاد اخوان ثالث توسّط دوستانش جمع‌آوری شده است. بعد از آن کتاب‌های زیادی در نقد اشعار خود اخوان ثالث توسّط نویسندگان ایرانی، تألیف و تدوین شده است.

تاریخ درگذشت زنده‌یاد اخوان ثالث 4/6/1369 در تهران بود، ولی ایشان را به مشهد منتقل کردند. پس از درگذشت، پیکر وی را بنا به سفارشی که کرده بود و ارادتی که به فردوسی داشت، در آرامگاه فردوسی، در باغ شهر طوس به خاک سپردند. یادشان گرامی باد.

Yaza.irib.ir

*رسانۀ مجازی نگاه(23/9/1392)