روزهای دوشنبه نگاهی به «سفرنامۀ تاجیکستان» (10)

مرتضی یاوریان

تاجیکستان پس از فروپاشی حکومت تمامیّت­خواه شوروی در سال 1991 م به استقلال می­رسد، امّا یک سال بعد، دچار جنگ­های داخلی می­شود که تا چند سال ادامه می­یابد. آثار مخرّب اجتماعی و اقتصادی و... این جنگ­ها آن‌چنان گسترده و ریشه­دار بوده که با وجود تلاش­های دولت و ملّت برای بهسازی و آبادی، همچنان وجود داشته است.

سال­های آغازین بعد از هر جنگ، دوران گذار و انتقال است و مانند دورۀ نقاهت بیماری است که تازه از بیماری برخاسته، امّا عوارض آن هنوز وجود داشته و از پیکرش دور نشده است. مسرّت با حضور در مراکزی چون بازارها و بازارچه­ها و باشگاه­های شبانه، همچنین گفتگو با آگاهان و تحلیل­گران تاجیک بسیاری از این عوارض را دیده و دریافته و به‌خوبی تصویر کرده است. یکی از آن‌ها وضعیت رقّت­بار زنانی بوده که شوهران خود را یا در جنگ ازدست‌داده، یا آن‌ها را دور از خانواده، در کشورهای دیگر دیده­اند.

او در کنار این صحنه­های تلخ و نازیبا، صحنه­های زیبا هم فراوان دیده است. پیوندهای گرم خانوادگی، رفتارهای اجتماعی پسندیده، شادی و سرزندگی مردم، احترام به مفاخر، امنیّت اجتماعی و آزادی احزاب و قومیّت­ها ازجمله تصویرهای زیبایی است که مسرّت، بارها دیده و ستوده است.

«سفرنامۀ تاجیکستان» درمجموع از آثار خواندنی مسرّت است و با توجّه به ویژگی­هایی که دارد، می‌تواند به‌عنوان یک منبع مطمئن برای شناخت این سرزمین، به‌ویژه در دوران گذار جنگ­های داخلی فراپیش نظر باشد.

***

پی­نوشت:

1- علی­اکبر جعفری ندوشن، «کارنامۀ فرهنگی و ادبی حسین مسرّت»، دوماهنامۀ فرهنگی – اجتماعی یزد و یزدی­ها، سال سیزدهم، شمارۀ پنجاه و سوم، مرداد و شهریور 1400، ص 7.

2- سید فرید قاسمی، ویکی‌پدیا، دانشنامۀ آزاد، تاریخ مراجعه: 28/3/1401.

3- «کتاب کاو پژوهنده»، یزد و یزدی­ها، همان، ص 38.

4- «کارنامۀ آثار حسین مسرّت»، همان، صص 104-99.

5- اصغر دادبه، «یزدانۀ مسرّت»، همان، ص 15.

6- مجید جوادیان­زاده، «کاریز جوشان فرهنگ»، همان، صص 34-33.

7- کارنامۀ سی‌سالۀ حسین مسرّت، واحد پژوهش نشر مهرگردان، تهران، مهرگردان، 1394، ص 12.

8- علی­اکبر جعفری ندوشن، «کارنامۀ فرهنگی و ادبی حسین مسرّت»، همان، ص 7.

9- حسین مسرّت، «روز یا هفته­ای را به کتاب اختصاص دهیم»، روزنامۀ اطلاعات، شمارۀ 18208، 8 تیر 1366، ص 15.

10- همو، «بنیاد حفظ آثار بزرگان»، یزد و یزدی­ها، همان، صص 92-91.

11- همو،