میرزا محمّد کاظمینی (5)

پژوهش و نگارش: حسین مسرّت

علاوه بر تلاش هایی که صورت گرفت ، نگارنده خود نیز برای تقویت این مجموعه ، علاوه بر وقف نامۀ مسجد خضر شاه ، صداقنامۀ جدّۀ خود و چند جلد کتاب خطّی و عکسی را وقف بر این مجموعه نمود تا به یادگار از وی ماندگار باشد.

     همگان می دانند که سند، نشانۀ هویّت و دانش سال‌های گذشته است.گنجينۀ اسناد و نسخ خطّی ، شامل چهل و یک هزار سند ارزشمند خطّی، دوهزار نسخۀ خطّی و دو هزار نسخۀ چاپ سنگی است. كهن ترين نسخۀ اين گنجينه ، تعدادی قرآن مجيد با قدمت هفتصد سال است. پس ازآن نسخه هایی ازدهۀ نهم هجری به بعد  و بخشی از اوستاست. فرمان های حكومتی، عهدنامه های تاريخی، نكاح نامه ها، وقف نامه ها ، مراسلات، مکاتبات ، مرقّعات و بیع نامه ها و ادعيۀ گوناگون از ديگر اسناد موجود دراين گنجينه است.« گنجینۀ مذکور چهارمین مجموعۀ بزرگ اسناد و نسخ خطّی کشور محسوب می شود.»(اوج نگاه )

تاکنون 9 جلد کتاب در معرّفی این مجموعه منتشر شده است و پیش بینی می شود فهرست معرّفی اسناد و نسخه های خطّی آن در حدود 20 جلد کتاب بشود.

      نفایس گنجینۀ اسناد و نسخ خطّی کاظمینی

1-     شجره نامۀ نزهةالعیون و نهایةالفنون که به نام شجره نامۀ آدم تا خاتم معروف است.

2-     وقفنامۀ مسجد خضرشاه چهارمنار یزد به تاریخ 902 قمری.

3-     رساله در علم نجوم.

4-     جام جم: رکن الدّین اوحدی مراغه ای ، نگارش سدۀ دهم قمری.

5-     رسالۀ روح وبدن : محمّدبن سلیمان فضولی بغدادی ،نگارش 1269قمری.

6-     دیوان انوری: اوحدالدّین علی انوری ابیوردی، نگارش سدۀ یازدهم قمری.

7-     فرهاد وشیرین : کمال الدّین محمّد وحشی بافقی،نگارش سدۀ10و11قمری.

8-     بیاض ریاض:اسکندر، نگارش سدۀ یازدهم قمری.

9-     برگزیده ای از دیوان خاقانی ، نگارش سدۀ یازدهم قمری .

10-   سبحة الابرار :عبدالرحمن بن احمد جامی ، نگارش سدۀ نهم قمری.

11-   قرآن کریم ،کاتب: علی اکبر اصفهانی ، نگارش سدۀ هفتم قمری.

12-   قرآن کریم ، کاتب: احمدالشریف یزدی ، نگارش 1261 قمری.

13-   زادالمعاد : محمّد باقر مجلسی.

14-   جامع نقلیات(به زبان اردو).

15-   دیوان حافظ، به سفارش سلطان فریدون حسین میرزا بایقرا ، نگارش سدۀ دهم قمری.

16-   دیوان نورعلیشاه: محمّدعلی نورعلیشاه طبسی اصفهانی، کاتب :هاشم نیشابوری یزدی، نگارش 1312قمری.

17-   مثنوی معنوی : مولانا جلال الدّین محمّد بلخی،نگارش1261 قمری.

18-   قصاید حکیم سنائی : ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی، نگارش 1269 قمری.

19-   دیوان ریاض همدانی: میرزاجعفر ریاض ، نگارش سدۀ سیزدهم قمری.

20-   کلیّات  سعدی، با چندین لوحۀ مینیاتور.

3- گنجینۀ سکّه واسکناس

     مجموعۀ سكه های اين موزه ازغنی ترين مجموعه های سكۀ ايران است كه به به شیوۀ علمی وتاريخی چیدمان شده است. به جرئت می‌توان گفت که این گنجینه به لحاظ تعداد و کیفیّت، یکی از مجموعۀ نفایس علمی و تحقیقاتی است. سكه های موجود از شاهكارهای هنر ايران باستان محسوب مي شوند؛ به گونه ای كه درميان آن ها سكه هايی ازدوران هخامنشيان، مقدونيه، (اسكندرمقدونی)، سلوكيان (حكومت غيرايرانی)، اشكانيان و ساسانيان همچنین حکومت های محلّی ایرانی، مانند: پارس، الیمائید، خاراسن و نیز حکومت های اسلامی(در ایران)  ، چون: اموی،عباسی و ديگر سلسله های ايرانی – اسلامی، چون: سامانيان ، آل بويه و حكومت های معاصری، مانند: صفويه، افشاريه، قاجاريه، زنديه و پهلوی به چشم می خورد. همچنين وجود سكّه های گوناگون ضرب شده در شهر دارالعبادۀ يزد و سكۀ بسيار زيبا و ارزشمند وليعهدی علی بن موسی الرّضا(ع) غنای گنجینۀ نامبرده را دوچندان كرده است.اين گنجینه نمايشگر اوج غرور وعظمت ايرانيان است. تعداد سکّه ها 6700 عدد و تعداد اسکناس، بالغ بر 700 قطعه است. تاکنون دو کتاب در معرّفی سکّه‌ها منتشر شده است.

4- گنجینۀ عکس

عكس های تاريخی، بزرگ ترين تبيين كنندۀ رخدادها وحوادث و معرّف چهره ها،صنوف وطبقات اجتماعی در هردوره ای است. عكس از برخی ازمتون تاريخی موثق تراست؛ زیرا درمورد متون، بيم تحريف می رود،امّا چنين شبهه ای دربارۀعكس وجود ندارد. دراين گنجينه 30 هزار عكس تاريخی از دورۀ قاجار تاکنون نگهداری می شود.

5- گنجینۀ نگین ، مهر و اشیاء تاریخی (عتیقه جات)

مهر ها و نگین ها بخشی از تاریخ گذشتۀ فرهنگی وهنری هر سرزمین است.نگين ها وعقيدۀ مذهبی دربارۀ  فضيلت استفاده ازهر کدام از آن ها،چون: ياقوت،زمرّد، دُرٍّ، عقيق، فيروزه و...ونقش های گوناگون نگين ها،مانند:ان الله بالغ امره،العزه الله،الله الملك، و...همچنين عقيده به خاصيّت درمانی سنگ ها،ارزش اين آثار را در پژوهش های  مردم شناسی دوچندان نموده است.مهرهای تجّار ايران در دورۀ قاجاریه از دیگر اشیای ارزشمند این مجموعه محسوب می شوند. ظرف نمرودی و دُرّ علوی و ظروف دیگر، با نقش و نگارهای متنوّع از جمله دیگر آثار گنجینه مذکورهستند. گرافیک مُهرهای مردمان گذشته و اشیای تاریخی و عتیقه‌جات، زیبایی‌های زندگانی گذشتگان را به تصویر می‌کشد. تعداد اشیای این گنجینه بیش از 2000 عدد است.

6- گنجینۀ کبریت

در گذشته، گوگرد را کبریت می نامیدند و در معنای امروزی به چوب کوچک و باریکی گفته می شود که نوک آن گوگرد باشد. کبریت در زندگی عامّۀ  مردم با قیمتی نازل در دسترس قرار می گیرد و از نظر مادّی ارزش چندانی ندارد، امّا طرح‌ها و سبک‌های آن گویای تاریخ، فرهنگ و هنر هر سرزمینی است، و آنچه حائز اهمیّت است، نگاهی است که می توان به مجموعه گرد آوری شده از کبریت های گوناگون از لحاظ تصویری ، مناسب تولید ، کشور تولید کننده و تاریخ آن داشت.  

گردآوری 8 هزار کبریت مربوط به هشتاد سال پیش تاکنون از کشورها و اقوام گوناگون و تأسیس گنجینه ای منحصر به فرد که به تنهایی موزه ای بزرگ برای ایران خواهد بود.

7- گنجینۀ تمبر

تمبر نمادی از دیدگاه، فرهنگ و گواهی بر رویداد های اجتماعی و تاریخی یک جامعه است و به عبارتی تمبر، تاریخ مصوّر هر کشور و جامعه است. تمبرها را می توان از نظر نوع رنگ،کاغذ، علائم، تصاویر، موضوع ها و... مورد بررسی قرار داد. به منظور انجام امور پژوهشی و ایجاد گنجینۀ تمبر و تهیّۀ مجموعۀ کاملی از تمبرهای ایران پیش از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی (از سال 1301 ش تاکنون)،در دستور کار واقف قرار گرفت و توانست  بیش از 32000 قطعۀ تمبر را خریداری کند  و خرید تمبرهای جدید، پس از هر بار انتشار  ادامه دارد. بخشی از این گنجینه، اختصاص به تمبرهای خارجی دارد.