آیت الله حاج سیّد روح الله خاتمی*

خطیب خردمند آدینه ها

حسین مسرّت

به سال 1324 ق در شهر اردکان و در خانوادۀ روحانی وارسته آقا سیّد محمّدرضا خاتمی، فرزندی پاک نهاد به دنیا آمد که نامش را محمّد و لقبش را روح الله نهادند ، نخستین بار در اردکان با علوم دینی آشنا شد ، آن گاه در سال 1342 ق با تحمّل رنج سفر به اصفهان ، پای به حوزۀ پر رونق آن شهر گذاشت . در آنجا در محضر استادان بزرگی چون : میرزا علی آقا شیرازی ، شیخ محمّد خراسانی ، سیّد محمّد نجف آبادی ، سیّد علی نجف آبادی و حاج آقا رحیم ارباب ، زانوی ادب زد و پس از دوازده سال علم آموزی ، در سال 1354 ق به زادگاهش برگشت .

هر چند تلاش کرد که راهی به حوزۀ پربار نجف بجوید ، با وجود فشار و دشواری های عصر رضاخان میسّر نشد ، به ناچار در زادگاه خویش ماندگار و به بازسازی مدرسۀ علمیّۀ فاضل اردکانی مشغول شد و با بنیاد حوزۀ علمیّۀ آنجا به تربیّت طلّاب پرداخت .

همزمان با ورود به اردکان مستقیماً درگیر مبارزات سیاسی علیه دستگاه پهلوی شد ، بویژه با انتشار بیانیه ای به امضای جمعی از روحانیون در سال 1342 به پشتیبانی از نهضت امام خمینی که نقطۀ عطفی در این مبارزات بود . بنیاد هسته های سیاسی و مذهبی و فعّالیّت های تبلیغی از دیگر ابعاد مبارزات ایشان بود و آن گاه که در سال 1357 شعله های خشم مردم علیه حکومت ستمگر زبانه کشید ، رهبری مبارزات مردم اردکان بر دوش با صلابت ایشان بود . تا این که درخت تنومند مبارزات مردم به بار نشست و انقلاب به پیروزی رسید .

پس از پیروزی انقلاب ، به حکم حضرت امام ( ره ) امام جمعۀ اردکان و پس از رخداد شهادت آیت الله صدوقی ، به حکم امام خمینی به سمت نمایندۀ امام و امام جمعۀ یزد منصوب شد . درایت ، کاردانی و سعۀ صدر ایشان در زمان ، سرپرستی مذهبی و سیاسی مردم یزد و برخوردهای خردمندانۀ ایشان در برابر جریانات روزمره زبانزد خاص و عام بود و سرانجام در آبان 1367 با پرواز به سوی ملکوت ، روح بزرگ این عالم فرزانه همنشین با افلاکیان شد .

خوشبختانه از این معلّم اخلاق و این پیر روشن ضمیر آثاری چند به ویژه کتابی در شرح دعای مکارم اخلاق امام سجاد ( ع ) به نام « آینۀ مکارم » برجای مانده است که گویای عزّت نفس و اخلاق حمیدۀ ایشان است . روانش شاد باد .

* آفتاب یزد، س 1، ش 4 (12 / 12 / 77): 5. (بدون نام).