کتابشناسی نیما یوشیج

حسین مسرّت

کتابشناسی نیما یوشیج: حسین صمدی، قائم شهر: ک‍ان‍ون‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ه‍ن‍ر م‍ازن‍دران‌، ۱۳۶۹، رقعی،         ۱۷۶ ص‌.[۳۱] ص‌. ت‍ص‍وی‍ر، ن‍م‍ون‍ه‌، ع‍ک‍س‌.

در باب ضرورت و بایستگی گردآوری و تدوین کتابشناسی ها سخن بسیار گفته شده و امروز ، دیگر اهمیّت کتابهای مرجع بر کمتر کسی پوشیده است.

کتابشناسی های تک نفره به غیر از مزایایی که هم چون سایر کتابشناسی های موضوعی و تخصّصی دارد ، دارای یک ویژگی انحصاری نیز هست ، زیرا که گردآورنده  در این مورد خاص خود را ناچار می بیند دقّت و وسواس و تعمق بیشتری به خرج دهد و از همه مهم تر آنکه خود را موظّف می داند حتّی به صفحه شناسی کتاب ها نیز بپردازد ، کتابشناسی نیما . هم از جهت آغاز و هم پایان در یک محدود زمانی قرار دارد ، یعنی از زمان مطرح شدن شعر نو توسّط نیما تا سال 1368.

کتابشناسی های نگارش یافته در ایران معمولاً به دو صورت تاکنون انجام گرفته است .

1- پس از انجام یک کار تحقیقی بر روی یک موضوع واحد چاپ می شود ، مثلاً مؤلّفی قصد نگارش تاریخ اقتصادی ایران را دارد ، پس از جمع آوری منابع و فیش کردن آن ها ، به خود می اندیشد که چه خوب است که این فیش ها را به صورت کتابی درآورد ، در این مورد نقصی که به چشم می خورد همانا در پالایش اوّلیّۀ فیش ها و دورریختن منابع دست چندم است که بعدها در نگارش کتابشناسی این نقیصه نمود پیدا می کند .

2-کتابشناسی هایی که توسّط سازمان ها و ادارات دولتی چاپ می شود ، یکی از پرنقص ترین کارهای تاکنون همین کتابشناسی ها بوده ، چون با کار تحقیق و گردآوری به صورت کارمندی و بدون احساس مسئولیّت برخورد شده است و هر آنچه را که از حوصله اش خارج بوده و نیاز به وقت و کنکاش و پی گیری داشته از خیرش گذشته است ، یعنی خود را محدود در ساعات کار اداری کرده است ، البتّه اشتباهایی به چشم می خورد و آن هم از سوی کسانی بوده که خود نیز علاقه بدان موضوع داشته ، و همه جا برای آن شخص محل تحقیق بوده حتّی گر در یک مهمانی خانوادگی باشد .

امّا نوع دیگری که وجود دارد آن است که گردآورنده نه یک کارمند باشد و نه قصد نذر کردن روغن ریخته را برای امامزاده داشته باشد ، بلکه موضوعی را که قصد کار بر روی آن دارد . ملکۀ ذهن خود بداند، بدان عشق بورزد ، با سماجتی هر چه تمام تر قفسۀ کتابخانه ها و انبار خاک گرفتۀ نشریّات کتابخانه ها را تورق کند . ناز مدیران کتابخانه ها را بکشد و هزاران سختی دیگر را به جان بخرد . آن وقت چیزی خواهد شد در حدّ کتابشناسی نیما ، البتّه گردآورنده نیز خود حتماً بدین معنی اذعان دارد که کتابشناسی وی چیز کاملی نیست ، و هنوز چه بسیار مجموعه ها و نشریّاتی وجود دارد که وی نتوانسته به آنها دست یابد .

ایرادی که بر کتاب نامبرد و آقای صمدی وارد است تقسیم کتابشناسی به دو مقطع زمانی تا 1357و 1357به بعد است که تقسیمی منطقی و راهگشا نیست ، و باعث سردرگمی خواننده برای دست یابی به مقالات و کتاب ها خواهد شد. بهتر آن است که در چاپ بعدی این دشواری برطرف گردد .