کهن ترین نسخۀ خطّی جامع الافتراق و الاتفّاق لصنعة الترياق در كتابخانة وزيري يزد (3)*

نوشته :حسین مسرّت

نسخة كتابخانة ملّي ايران (ش 843ع ) به نام : الاتفّاق و الافتراق لصنعة الترياق

آغاز : بسمله . . . جعل بدنه اشرف الابدان و الهمّه.

انجام : قهو اشدّ قبضا من نفس الورد فهو كذلك ايضاً من كتاب اتفّاق و افتراق.

نستعليق ، گويا قرن 11ق.180برگ ، 30باب.

نسخة ديجيتالي شده در كتابخانة ملي ايران .

6- نسخة كتابخانه مركزي دانشگاه تهران(ش12/1987) به نام : صنعة الترياق الكبير بالفاروق طب.

آغاز : بسايطه بتقويته الحار العزيزي و الروح.

انجام : من ان يحدث في البدن شي من الامراض.

كاتب : محمّدحسين بن محمّد باقر طبيب

نستعليق سدة 11ق، 254ر-256پ.

7- نسخة كتابخانه وزيري يزد (ش 647) به نام : جامع . . . لصنعة الترياق لوجود . . .

آغاز : بسمله... جعل بدنه اشرف الابدان و الهمّه.

انجام : و تجتهد ان لا تخالطها كيفيّة رديّة من آناء او موضع و الله اعلم و احكم بالصّواب .

كاتب : عبدالملك بن ابن الفتح بن منصور مبنجي (عرف بالعين تايي)

نسخ 25 شعبان 670 ق،از روي نسخة مصنّف، 317 برگ،35 باب، عناوين به شنگرف جدول،كاغذ سمرقندي، جلد مقوايي با تيماج ترياكي ضربي. اهدايي حجّت الاسلام و المسلمين حاج سيدعلي محمّد وزيري يزدي است. كتاب با مهرهاي : علي محمّد موسوي و موسوي وزيري است و در آغاز نسخه عبارت : لله ملك السموات و الارض 1340 قمري به خطّ اهدا كننده وجود دارد.

ريزفيلم كتابخانة مركزي دانشگاه تهران، شمارة 2399.

به درستي روشن نيست كه فهرست نگار كتابخانة وزيري، نام بر ساختة : الجامع صنعة الترياق را از كجا آورده است؟ آغاز اين نسخه، يك برگ نونويس در سال 1392 ش به خطّ محمود رهبران دارد.

امتيازات نسخة خطّي كتابخانة وزيري يزد :

1-كهنه ترين نسخة از اين كتاب به سال 670 قمري است كه مي تواند در موقع تصحيح ، نسخة اساس قرار گيرد.

2-از روي نسخة به خطّ مصنّف ، يك سال پس از تأليف كتابت شده است.

3-يكي از نسخه هاي كامل و قابل اعتناي اين كتاب است.

* * *

يك نسخة خطّي پزشكي نيز به شمارة 20139-5در كتابخانة ملّي تهران به نام ترياق فاروق وجود دارد كه ارتباطي با نسخة مورد معرّفي ما ندارد.

* * *

كتاب چنانچه اشاره شد در زمينة خواص ترياق در پادزهر پزشكي است، امّا متأسّفانه در سده هاي اخير كه پي به نتيجه مخدّر بودن آن برده اند، مورد سوء استفاده قرار گرفته است(تارنماي آقا بزرگ).

* * *

كتابنامه

انوار، عبدالله : فهرست نسخ خطّي كتابخانة ملّي ايران، تهران : كتابخانة ملّي ايران،1356، ج 8.

تارنماي آقابزرگ.

تارنماي كتابخانة مجلس شوراي اسلامي.

تارنماي كتابخانة ملّي ايران .

دانش پژوه، محمّد تقي : فهرست كتابخانة اهدايي آقاي سيدمحمّد مشكوة به كتابخانة دانشگاه تهران، تهران : دانشگاه تهران ، 1335 ج 6.

________ : فهرست كتابخانة مركزي دانشگاه تهران ، تهران : دانشگاه تهران : 1339، ج8.

________: فهرست ميكروفيلم هاي كتابخانة مركزي دانشگاه تهران، تهران : كتابخانة مركزي دانشگاه تهران ،1348، ج1.

________: «فهرست كتابخانه هاي شهرستان ها» در كتاب : نسخه هاي خطّي، تهران : كتابخانة مركزي دانشگاه تهران،1344،ج4.

درايتي، مصطفي : فهرستوارة دست نوشت هاي ايران ، تهران : كتابخانة مجلس شوراي اسلامي، 1389، ج1.

شيرواني، محمّد: فهرست نسخه هاي خطّي كتابخانة وزيري يزد، تهران : انجمن آثار ملّي، 1352، ج2.

عرفانيان، غلامعلي : فهرست كتب خطّي كتابخانة مركزي آستان قدس رضوي، مشهد :كتابخانة مركزي . . . ، 1389،ج19.

*میراث شهاب ش 112