کاریز یزد

حسین مسرّتفرهنگ گلشن : اصغر گلشن تفتی ، به کوشش و مقدّمۀ کاظم دهقانیان نصرآبادی ، یزد : شاهنده، ویرایش پنجم [چاپ یکم]، 1402 ، وزیری ، 456 ص، مصوّر (بخش رنگی).از میان صدها فرهنگ لغت فارسی که در طول تاریخ در دست است ، تقریباً و همگی بر پایۀ نظام الفبایی واژه ها سامان یافته است . یعنی برای مراجعه بدان یکراست باید سراغ واژه رفت ودر حوزه های فلسفی ، عرفانی ، تاریخی و ادبی به گزارش یک واژه و گاهگاهی شواهدی از متون کهن و یا معاصر را در دامنۀ آن دید . حتّی فرهنگ های تخصّصی علمی و فنّی هم براساس نظام الفبایی سامان یافته اند ؛ ولی از میان این فرهنگ ها ، شماری هم هستند که کاربردی فراتر دارند و از آن سامان پیروی نمی کنند، مانند فرهنگ لغات قافیه که کلمات به ترتیب آخر آن ساماندهی شده و برای شاعران و سخنوران است یا فرهنگ زان سو است . و در میان این ها ، چند فرهنگ وجود دارد که به مباحثی هم چون . کلمات متشابه و متضاد و غیره پرداخته است که کهن ترین آن فرهنگ مشعل اثر کمال طالقانی چاپ شده به سال 1344 ش است و پس از آن چند کتاب با نام های گوناگون چاپ شده است که در پایان این گفتار می آید. کوتاه سخن آنکه در سال 1369ش آموزگار شیفته و علاقه مندی با نام « اصغر گلشن تفتی »(1304-1392ش) ، بر پایۀ بایستگی که خود بدان رسیده بود و بدون الگو برداری و نگریستن به کتاب های همانندی که نام آن ها می آید، دست به کار گردآوری فرهنگی به نام «فرهنگ نمونه و ناب» یا «فرهنگ نمونه : شامل ۶۰۰۰ لغت متشابه .متشاکل. متفاوت. متماثل. متّضاد» شد که نه تنها همۀ مباحث کتاب های پیشین را داشت، بلکه مباحث تازه ای نیز بدان پیوست شده بود .گردآورنده در بیان انگیزۀ ساماندهی چنین فرهنگی می نویسد : «برای هیچ کس پوشیده نیست که پایه و اساس همۀ , ...ادامه مطلب

حسین مسرّتلغات متشابه (هم آهنگ)لغات متشاکل (همگون)لغات متفاوت (ناهمگون)لغات متماثل (همانند)لغات متّضاد (مخالف)لغات متجانس یا (هم ریشه)لغات متقارب (همگرا)لغات مترادف (هم معنا)لغات مشدّد و غیر مشدّد آن‌هالغات اضداد (دوگانه)جمع مکسّر لغات به فارسی سره و مفردشانلغات مخفف و اصل آن‌هالغات اختصاری (کوته نوشت) و اصل آن‌هالغات مقلوب (وارونه) دیگرچند نکتۀ گفتنی : با اینکه گردآورنده در تدوین کتاب خود به هیچ وجه به کتاب های همسانی که در مقدّمه این معرفی اشاره شد ، ننگریسته و کار خود را بر پایۀ روش های ابداعی خود بنیان نهاده . خوب بود در مقدّمه اشاره ای بدان ها می نمود و از برخی ظرایف و مباحث آنان بهره می برد .کار خوب گردآورنده که ای کاش با آوانویسی لاتین هم همراه شد بود ، مُعرب و مَشکول نمودن همۀ واژه برای درست خوانی و آسان خوانی واژه هاست .درشناسنامه و روی جلد آمده: چاپ هشتم ، ویرایش پنجم در حالی که ویرایش پنجم، چاپ نخست است . در فیپا درست نوشته: ویراست پنجم. نکتۀ بسیار قابل درنگ و در خور ستایش و الگو پذیر برای پژوهشگران اینکه به دلیل پیوند نزدیکی که نگارنده با آن گردآورنده داشت، بارها می دید که این مرد والا همّت به رغم ناتوانی جسمی، باز دست از پژوهش برنداشته و بی درنگ پس از چاپ سپاری کتاب نامبرده ، آخرین نمونۀ چاپ را به دست گرفته و ده ها واژۀ نو یافته را بدان می افزود . ****پس از درگذشت اصغر گلشن تفتی دو کتاب با عنوان زیر در نکوداشت او چاپ شد:گذری بر گلشن (یادنامه و کارنامۀ اصغر گلشن تفتی)، به کوشش: کاظم دهقانیان نصرآبادی، یزد: آواز قلم سدید ، 1393، وزیری، 288ص، رنگی. ( دربارۀ زندگی و آثار گلشن است.)یاد گلشن (مجموعۀ مقالات همایش ملّی نکوداشت مؤلّف فرهنگ گلشن)، به کوشش: محمّدباقر کما, ...ادامه مطلب

حسین مسرتفرهنگ درست نویسی سخن : حسن انوری ، یوسف عالی عبّاس آباد ، تهران : سخن ، 1385 ، رقعی ، 528 ص . امروزه با گسترش دامنۀ نفوذ نوشتار و نثر در همۀ ابعاد رسانه ای آن بویژه در روزنامه ها و رادیو تلویزیون ، بایستگی کاربرد نثری پیراسته و آراسته . بیش از پیش نیاز می شود ، بویژه آنکه با گسترش پدیده های نویی چون اینترنت ، وبلاگ نویسی ، پیام کوتاه تلفنی ( پیامک ) و فضای مجازی ، زبان نوشتاری فارسی بیش از گذشته دچار وادادگی و شلختگی شده است . مردم زمانۀ کنونی بیش از هر زمان دیگر در روز، شنوندۀ گفتارهای رادیو و تلویزیون هستند و هر آنچه از راه این دو فرستنده به گوش مردم برسد ، در زیان گفتار و نوشتار وارد می شود . از اینروست که کاربرد واژه ای نادرست ، نارسانا در یکی از این دو رسانه ، برابر است با گمراه شدن هزاران نفر از شنوندگان آن و رسانه سومی که پس از این دو قرار دارد ، روزنامه ها هستند . از اینرو بسیار بایسته و شایسته است نه تنها کتاب هایی که در زمینۀ در دست نویسی و بهتر نویسی برای همگان چاپ شود . بل برای نویسندگان رسانه های همگانی دوره های آموزشی ترتیب داده شود تا نثر کنونی بیش از این به سوی « کژتابی » و نازیبایی گام برندارد .***خوشبختانه و بر پایۀ همین نیاز سنجی بود که در سال 1385 کتاب بسیار خوب ، فراگیر و راهگشای « فرهنگ درست نویسی سخن » با دیباچۀ استادانه و عالمانۀ دکتر حسن انوری راهی بازار دانش شده است ، به همان خوبی و آراستگی دورۀ « فرهنگ سخن » کاری است بسامان ، شایسته ، آن هم به هنگامی که نثر بیشتر رسانه های ما رو به بی بندوباری می روند . نویسندۀ این سطور به محض دیدن و خریدن آن ، تمامی کارهای اصلی و روی میز و در دست انجام خود را به کناری نهاد و مشتاقانه به خواندن آن سرگرم شد , ...ادامه مطلب

حسین مسرّتاین پرسشی است که بیش از سی سال است ذهن نگارنده را درگیر کرده است. تقریباً به‌استثنای چند مورد نادر مانند دکتر محمود افشار و فرزند نامورش استاد ایرج افشار، تقریباً تمامی نویسندگان و پژوهشگران برجسته و نامی ایران (و شاید حتی جهان) در حوزه‌های فرهنگ، ادب، تاریخ، جغرافیا، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و غیره و در یک کلام، علوم انسانی، فرزندانی بی‌علاقه نسبت به کار و روش پدر یا مادر دارند. از سویی دیگر، تحقیقاً تمامی این گروه‌هایی که نام برده شد، پدران یا مادران آن‌ها نیز هیچ‌کدام در این حوزه‌ها پژوهشگر، نویسنده و یا صاحب‌قلم نبودند. ممکن است برخی از آن‌ها اهل مطالعه و فرهنگ و یا آموزگار و دبیر بوده باشند که این امری طبیعی است، ولی هیچ‌کدام با این امور آشنایی نداشتند.درست است که پیشینیان می‌گویند: هیچ‌کس نویسندۀ مادرزاد به دنیا نمی‌آید و این هنر، اکتسابی و ذوقی است؛ ولی چرا فرزندانی که پدران یا مادرانشان، صاحب جامع‌ترین و یا بزرگ‌ترین کتابخانۀ تخصّصی در حوزۀ علوم انسانی هستند و بی‌نیاز از مراجعه به کتابخانه و پی‌جویی منابع در اینجاوآنجا و این شهر و آن شهر هستند و به‌آسانی می‌توانند در کنار پدر یا مادر به آموزش پژوهش و اصول نویسندگی بپردازند، دنبال رشته‌هایی می‌روند که خود دوست دارند و با رشتۀ کار اولیای خود بیگانه‌اند؟ و شوربختانه از سویی دیده می‌شود ورثه پس از مرگ این بزرگان، کتابخانۀ آنان را یا بین خود تقسیم می‌کنند و یا به بهایی کم می‌فروشند و یا اگر دید باز فرهنگی داشته باشند به کتابخانه‌ای اهدا می‌کنند و سرنوشت بسیار بدی برای اسناد، یادداشت‌ها و دست‌نویس‌های انبوه آنان (به‌ویژه آثار نیمه‌تمام و در دست انجام) رقم می‌خورد، یا موریانه به سراغشان می‌آید و یا ورثه‌ای که هیچ‌کد, ...ادامه مطلب

چهارشنبه نهم، فروردین 96 حسین مسرّت، از پژوهشگران و مصححّان متون کهن و کتابشناسان و یزدشناسان شناخته شده کشور است میهمان بافقی ها بود. به گزارش آفتاب بافق؛ نهم فروردین شهرستان بافق میهمان گرانقدری داشت با نام استاد و پژوهشگر شهیر استان یزد ؛ حسین مسرت  وی که پس از چندین سال دومرتبه به بافق می آمدند, ...ادامه مطلب

حسین مسرت روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه دولت در برهه کنونی دوران پرتنشی را در عرصه‌ های مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پشت سر نهاده و به آرامشی نسبی در همه حوزه‌ ها دست یافته، افزود: توجه نداشتن به پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی خمودی و از کار افتادگی فرهنگی را به دنبال دارد.وی ادام, ...ادامه مطلب