کاریز یزد

حسین مسرّتفرهنگ گلشن : اصغر گلشن تفتی ، به کوشش و مقدّمۀ کاظم دهقانیان نصرآبادی ، یزد : شاهنده، ویرایش پنجم [چاپ یکم]، 1402 ، وزیری ، 456 ص، مصوّر (بخش رنگی).از میان صدها فرهنگ لغت فارسی که در طول تاریخ در دست است ، تقریباً و همگی بر پایۀ نظام الفبایی واژه ها سامان یافته است . یعنی برای مراجعه بدان یکراست باید سراغ واژه رفت ودر حوزه های فلسفی ، عرفانی ، تاریخی و ادبی به گزارش یک واژه و گاهگاهی شواهدی از متون کهن و یا معاصر را در دامنۀ آن دید . حتّی فرهنگ های تخصّصی علمی و فنّی هم براساس نظام الفبایی سامان یافته اند ؛ ولی از میان این فرهنگ ها ، شماری هم هستند که کاربردی فراتر دارند و از آن سامان پیروی نمی کنند، مانند فرهنگ لغات قافیه که کلمات به ترتیب آخر آن ساماندهی شده و برای شاعران و سخنوران است یا فرهنگ زان سو است . و در میان این ها ، چند فرهنگ وجود دارد که به مباحثی هم چون . کلمات متشابه و متضاد و غیره پرداخته است که کهن ترین آن فرهنگ مشعل اثر کمال طالقانی چاپ شده به سال 1344 ش است و پس از آن چند کتاب با نام های گوناگون چاپ شده است که در پایان این گفتار می آید. کوتاه سخن آنکه در سال 1369ش آموزگار شیفته و علاقه مندی با نام « اصغر گلشن تفتی »(1304-1392ش) ، بر پایۀ بایستگی که خود بدان رسیده بود و بدون الگو برداری و نگریستن به کتاب های همانندی که نام آن ها می آید، دست به کار گردآوری فرهنگی به نام «فرهنگ نمونه و ناب» یا «فرهنگ نمونه : شامل ۶۰۰۰ لغت متشابه .متشاکل. متفاوت. متماثل. متّضاد» شد که نه تنها همۀ مباحث کتاب های پیشین را داشت، بلکه مباحث تازه ای نیز بدان پیوست شده بود .گردآورنده در بیان انگیزۀ ساماندهی چنین فرهنگی می نویسد : «برای هیچ کس پوشیده نیست که پایه و اساس همۀ , ...ادامه مطلب

حسین مسرّتلغات متشابه (هم آهنگ)لغات متشاکل (همگون)لغات متفاوت (ناهمگون)لغات متماثل (همانند)لغات متّضاد (مخالف)لغات متجانس یا (هم ریشه)لغات متقارب (همگرا)لغات مترادف (هم معنا)لغات مشدّد و غیر مشدّد آن‌هالغات اضداد (دوگانه)جمع مکسّر لغات به فارسی سره و مفردشانلغات مخفف و اصل آن‌هالغات اختصاری (کوته نوشت) و اصل آن‌هالغات مقلوب (وارونه) دیگرچند نکتۀ گفتنی : با اینکه گردآورنده در تدوین کتاب خود به هیچ وجه به کتاب های همسانی که در مقدّمه این معرفی اشاره شد ، ننگریسته و کار خود را بر پایۀ روش های ابداعی خود بنیان نهاده . خوب بود در مقدّمه اشاره ای بدان ها می نمود و از برخی ظرایف و مباحث آنان بهره می برد .کار خوب گردآورنده که ای کاش با آوانویسی لاتین هم همراه شد بود ، مُعرب و مَشکول نمودن همۀ واژه برای درست خوانی و آسان خوانی واژه هاست .درشناسنامه و روی جلد آمده: چاپ هشتم ، ویرایش پنجم در حالی که ویرایش پنجم، چاپ نخست است . در فیپا درست نوشته: ویراست پنجم. نکتۀ بسیار قابل درنگ و در خور ستایش و الگو پذیر برای پژوهشگران اینکه به دلیل پیوند نزدیکی که نگارنده با آن گردآورنده داشت، بارها می دید که این مرد والا همّت به رغم ناتوانی جسمی، باز دست از پژوهش برنداشته و بی درنگ پس از چاپ سپاری کتاب نامبرده ، آخرین نمونۀ چاپ را به دست گرفته و ده ها واژۀ نو یافته را بدان می افزود . ****پس از درگذشت اصغر گلشن تفتی دو کتاب با عنوان زیر در نکوداشت او چاپ شد:گذری بر گلشن (یادنامه و کارنامۀ اصغر گلشن تفتی)، به کوشش: کاظم دهقانیان نصرآبادی، یزد: آواز قلم سدید ، 1393، وزیری، 288ص، رنگی. ( دربارۀ زندگی و آثار گلشن است.)یاد گلشن (مجموعۀ مقالات همایش ملّی نکوداشت مؤلّف فرهنگ گلشن)، به کوشش: محمّدباقر کما, ...ادامه مطلب